Những cái tên Nguyễn Thanh Chấn và Huỳnh Văn Nén cho ra hàng triệu kết quả tìm kiếm trên Google. Những cái tên gắn với những vụ án oan sai có thể nói đã “ghi dấu ấn đặc biệt” trong lịch sử ngành tố tụng Việt Nam năm 2015. Họ đều bị bắt, bị cáo buộc, bị kết án tù; gia đình, người thân bị mang tiếng, rồi những chuỗi ngày dài đằng đẵng kêu oan, được giải oan, được đền bù tiền tỷ. Điều đáng nói họ được giải oan nhưng không phải do các cơ quan tố tụng phát hiện oan sai.

Ông Nguyễn Thanh Chấn và vợ trong ngày được xin lỗi công khai (Ảnh: Việt Đức)

Được minh oan nhờ hung thủ ra đầu thú

Vụ án oan của ông Nguyễn Thanh Chấn đã tốn không ít giấy mực của báo chí. Năm 2003 tại thôn Me, xã Nghĩa Hưng, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang xảy ra vụ giết người, nạn nhân là chị Nguyễn Thị Hoan. Sau một thời gian truy tìm hung thủ, cơ quan cảnh sát điều tra đã bắt ông Chấn và kết án chung thân với tội danh giết người, mặc dù ông Chấn đã gắng sức kêu oan. Sau 10 năm tù tội, năm 2013, ông Chấn mới được chính thức minh oan. Điều đáng nói ở đây, không phải các cơ quan tố tụng tìm ra hung thủ thực sự mà do kẻ gây án là Lý Nguyễn Chung ra đầu thú.

Người duy nhất bị kết án oan 2 lần

Sau hơn 17 năm tù tội, sáng 28/11, người tù oan Huỳnh Văn Nén – người bị kết án với tội danh giết người trong vụ án bà Lê Thị Bông (Tân Minh, Hàm Tân, Bình Thuận) đã được đại diện các cơ quan tố tụng tỉnh Bình Thuận trao quyết định đình chỉ điều tra bị can. Sáng 3/12, đại diện các cơ quan tố tụng tỉnh Bình Thuận đã tiến hành xin lỗi công khai ông Huỳnh Văn Nén tại trụ sở UBND thị trấn Tân Minh, thừa nhận những sai sót đã dẫn tới hậu quả nghiêm trọng đó là việc ông Nén bị bắt giam, 2 lần bị oan trong 2 vụ án giết bà Lê Thị Bông (1998) và “kỳ án vườn điều” (1993).

Ông Huỳnh Văn Nén trong ngày được xin lỗi công khai (Ảnh: Việt Quốc)

Cũng giống như trường hợp ông Nguyễn Thanh Chấn, ông Nén được minh oan nhờ lá đơn tố cáo của Nguyễn Phúc Thành (SN 1979, ngụ thị trấn Tân Minh, huyện Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận), người cũng đang thụ án 18 tháng tù tại Trại giam Sông Cái (Bộ Công an) ở Ninh Thuận. Thành đã tố cáo 2 người bạn của mình là Nguyễn Thọ (SN 1976, ngụ thị trấn Tân Minh, huyện Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận) và Hồ Văn Việt (SN 1979, ngụ thị trấn Tân Minh, huyện Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận), dựa trên cơ sở đã được nghe họ kể lại chuyện khi vừa gây án.

Sau này khi Thọ ra đầu thú đã thừa nhận cùng Hồ Văn Việt sát hại bà Lê Thị Bông để cướp tài sản vào tháng 4/1998. Năm 2001, Việt chết do bệnh tật.

Năm ngày sau khi được xin lỗi công khai, ngày 8/12, ông Nén và đại diện gia đình bên vợ ông đã ký vào đơn kiến nghi gửi tới Cục Điều tra – Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao và 3 cơ quan tố tụng của tỉnh Bình Thuận (gồm Tòa án Nhân dân tỉnh Bình Thuận, Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Bình Thuận, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bình Thuận) đề nghị khởi tố vụ án hình sự những người tiến hành tố tụng đã gây oan sai cho ông Nén trong 2 vụ án vườn điều (vụ án bà Dương Thị Mỹ bị giết) và vụ án bà Lê Thị Bông bị giết.

Ông Nén và gia đình đề nghị khởi tố vụ án hình sự đối với những người tiến hành tố tụng (điều tra viên, thủ trưởng cơ quan điều tra ký kết luận điều tra, kiểm sát viên, lãnh đạo Viện Kiểm sát ký cáo trạng, thẩm phán xét xử cấp sơ thẩm) của các cơ quan pháp luật tỉnh Bình Thuận trong 2 vụ án bà Dương Thị Mỹ và Lê Thị Bông theo những tội danh sau: Tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ (Điều 282 Bộ Luật Hình sự), Tội truy cứu trách nhiệm hình sự người không có tội (Điều 293 Bộ luật Hình sự), Tội ra bản án trái pháp luật (Điều 295 Bộ luật Hình sự), tội dùng nhục hình (Điều 298 Bộ luật Hình sự), tội bức cung (Điều 299) và tội làm sai lệch hồ sơ vụ án (Điều 300 Bộ luật Hình sự).

Trong đơn, ông Nén và gia đình nêu đích danh hai điều tra viên (Cao Văn Hùng, nguyên Điều tra viên của Công an tỉnh Bình Thuận và ông Đinh Kỳ Đáp, nguyên Phó Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Thuận) là những người đã điều tra vụ án vườn điều và vụ án bà Lê Thị Bông, đề nghị cơ quan có thẩm quyền truy cứu trách nhiệm hình sự những người này vì cho rằng hậu quả do những hành vi mà hai ông này và những người tiến hành tố tụng khác gây ra là đặc biệt nghiêm trọng.

Ngày 24/12, luật sư và ông Huỳnh Văn Nén đã tới làm việc và gửi đơn kiến nghị tại Cục Điều tra – Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao. Đại diện cơ quan điều tra thuộc Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao cho biết đã chính thức thụ lý đơn yêu cầu khởi tố vụ án hình sự với những người tố tụng vụ án “Vườn Điều” và “bà Bông” tại thị trấn Tân Minh, huyện Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận.

Vào những ngày cuối cùng của năm 2015, ông Nén đã gửi đơn đến TAND tỉnh Bình Thuận và Cục Bồi thường Nhà nước – Bộ Tư pháp xin ứng trước 1 tỷ đồng tiền bồi thường oan sai để trang trải cuộc sống của gia đình, trong khi chờ đợi giải quyết đầy đủ việc bồi thường thiệt hại trong án oan hơn 17 năm.

Theo Luật Bồi thường nhà nước, khi quyết định ông Nén đã bị bắt giam, truy tố, xét xử oan sai tới hai vụ án với 17 năm, 5 tháng, 5 ngày tù, việc bồi thường oan sai cho ông Nén là đương nhiên. So từ việc bồi thường oan sai trong vụ án oan 10 năm của ông Nguyễn Thanh Chấn ở Bắc Giang, chắc chắn số tiền bồi thường cho án oan hơn 17 năm của ông Huỳnh Văn Nén cũng phải là khoản tiền tỷ.

Tuy nhiên, như lời Luật sư Nguyễn Văn Quynh (Đoàn luật sư TP Hà Nội) – một trong 7 luật sư tham gia hỗ trợ pháp lý miễn phí cho ông Huỳnh Văn Nén, cho rằng “số tiền đền bù ấy khó bù đắp được những ngày tháng bị ép cung, dùng nhục hình buộc nhận tội “giết người, cướp tài sản” mà ông Huỳnh Văn Nén phải chịu đựng trong hơn 17 năm qua. Không ai muốn bị bắt oan để nhận tiền bồi thường”.

Câu chuyện oan sai của ông Huỳnh Văn Nén đã kết thúc. Tuy nhiên, liệu ông có phải mất một “hành trình đòi bồi thường oan sai” như ông Chấn hay không và các cơ quan chức năng sẽ xử lý thế nào đối với những người đã gây oan sai cho ông chắc chắn sẽ còn tốn nhiều giấy mực của báo chí./.