(kontumtv.vn) –  Ngục Kon Tum đã trở thành biểu tượng thiêng liêng của tinh thần yêu nước, nơi ghi dấu tinh thần đấu tranh kiên cường của các chiến sĩ cộng sản ở chốn lao tù, nơi thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên tại Kon Tum, ngày 25/9/1930 và trở thành ngày truyền thống của Đảng bộ tỉnh.

Nằm bên cạnh dòng sông Đăk Bla, Khu Di tích lịch sử Quốc gia Ngục Kon Tum từ lâu đã trở thành địa chỉ đỏ, là điểm đến của du khách khi đặt chân tới Kon Tum. Được xây dựng vào khoảng năm 1915, lúc đầu Ngục Kon Tum được Thực dân Pháp sử dụng để giam giữ những người thường phạm. Sau Cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh 1930 bị thất bại, hàng trăm chiến sĩ Cộng sản đã bị Thực dân Pháp bắt giam tại đây và trở thành nhà tù chính trị. Trong số các tù chính trị bị bắt đến đây có đồng chí Ngô Đức Đệ. Mặc dù bị Thực dân Pháp nhận định là người cộng sản rất nguy hiểm, phải giam giữ ở phòng biệt giam, nhưng với ý chí cách mạng, đồng chí vẫn tiếp tục hoạt động tuyên truyền lý tưởng cộng sản. Người đầu tiên được đồng chí Ngô Đức Đệ cảm hóa và giác ngộ con đường đấu tranh cách mạng là ông Huỳnh Đăng Thơ, một cai ngục có uy tín tại nhà lao Kon Tum lúc bây giờ. Sau khi được giác ngộ và cảm hóa thì Cai Thơ gia nhập Đảng và đồng chí trở thành người đảng viên đầu tiên của tỉnh Kon Tum. Giác ngộ được cai Thơ rồi, đồng chí Ngô Đức Đệ tiếp tục tiếp cận những người cai khác và chỉ trong vòng 3 tháng, đồng chí Ngô Đức Đệ, người tù chính trị đã giác ngộ được 3 người cai tù ở nhà tù Kon Tum gia nhập Đảng. Đó là cai Thơ, cai Liễu và cai Cừ. Sau khi giác ngộ được 3 người cai tù ấy gia nhập Đảng, đồng chí Ngô Đức Đệ đã quyết định sáng lập ra Chi bộ Đảng vào ngày 25/9/1930.

Đây là Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên tại Kon Tum, được hình thành ngay trong nhà lao, từ chính những binh lính trong hàng ngũ của địch đã giác ngộ quay về với cách mạng, nên gọi là Chi bộ binh. Sau khi ra đời, Chi bộ binh đã bí mật tổ chức huấn luyện cho đảng viên về lý tưởng Cộng sản và chủ nghĩa Mác – Lênin, về phương pháp đấu tranh cách mạng theo đường lối của Đảng. Đồng thời chú trọng tuyên truyền, vận động, giác ngộ binh lính địch; phối hợp với Chi bộ đường phố xây dựng cơ sở và phát triển ảnh hưởng của Đảng trong nhân dân và binh lính khắp thị xã Kon Tum lúc bấy giờ.

Chi bộ ra đời hoạt động trong một thời gian rất ngắn, chưa đầy một năm thì bị lộ tung tích. Thực dân Pháp đem đồng chí Cai Thơ ra tra tấn, đánh đập rất dã man. Chúng đã dùng tất cả các loại nhục hình để tra tấn, nhưng đồng chí đã quyết tâm theo Đảng và chống đối quân thù bằng cách tuyệt thực 21 ngày không ăn, bọn Pháp xử đồng chí 3 năm án tù và đưa đồng sang nhà tù Buôn Mê Thuộc giam giữ.

Sau khi đồng chí Huỳnh Đăng Thơ bị bắt, Chi bộ binh đã tan rã. Mặc dù chỉ hoạt động trong một thời gian ngắn, nhưng sự ra đời của Chi bộ binh ngay trong nhà lao thể hiện tinh thần chủ động, sáng tạo của những chiến sĩ Cộng sản, là một bước ngoặt quan trọng trong phong trào đấu tranh cách mạng của Đảng bộ và nhân dân các dân tộc tỉnh Kon Tum, để lại nhiều ấn tượng cho du khách đến viếng thăm khu di tích. Trong lần đến thăm Ngục Kon Tum mới đây, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Giang, Học viện Quân y Bộ Quốc phòng xúc động: “Chúng tôi là những đảng viên được Đảng kết nạp sau này, nhưng khi giới thiệu về Ngục Kon Tum, giới thiệu về Chi bộ của Ngục Kon Tum thì tôi nghĩ rằng, thế hệ ông cha thông minh và sáng suốt đã thành lập Chi bộ đầu tiên ngay tại thời điểm nóng bỏng nhất, và ở trong một giai đoạn mà lòng căm thù của nhân dân đối với Thực dân Pháp đến mức cao độ trở thành một sức mạnh. Tôi tin rằng, ngọn lửa đầu tiên của Chi bộ Kon Tum sẽ mãi mãi vĩnh hằng trong suy nghĩ, trong trái tim của thế hệ thanh niên cả nước”.

Trải qua 86 năm thành lập, phát huy truyền thống cách mạng kiên cường,  Đảng bộ tỉnh Kon Tum không ngừng phát triển ngày một lớn mạnh, tập hợp được sức mạnh đoàn kết, lãnh đạo nhân dân đạt nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế – xã hội và đang đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV, góp phần xây dựng Kon Tum ngày càng giàu đẹp, hòa cùng sự phát triển của đất nước.

Quang Mẫn