(kontumtv.vn) – Chuyến thăm Australia của Thủ tướng Abe được kỳ vọng sẽ củng cố “quan hệ đặc biệt” nhằm đối phó với thách thức an ninh mới.

Tối 7/7 (theo giờ địa phương), Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe sẽ đến thủ đô Canberra, bắt đầu chuyến thăm chính thức Australia – quốc gia được xem là trọng tâm trong chuyến công du New Zealand, Australia và Papua New Guinea của ông Abe.

Việc đẩy mạnh hợp tác quốc phòng sẽ là một chủ đề chính trong chuyến thăm Australia của ông Abe. Bên cạnh đó, hai bên cũng sẽ củng cố mối quan hệ thương mại đang phát triển.

Theo giới phân tích, sở dĩ mối quan hệ song phương giữa Nhật Bản và Australia được đẩy mạnh xuất phát từ căng thẳng giữa Nhật Bản và Trung Quốc gia tăng ở biển Hoa Đông.

Nhật Bản sẽ cảm thấy yên tâm hơn nhờ việc tăng cường quan hệ với Australia và trong khi Australia tuyên bố Trung Quốc không nên cảm thấy rằng nước này đang đứng về một bên nào thì Trung Quốc lại đang rất lo ngại về những diễn biến gần đây của Australia cũng như những động thái tăng cường an ninh của nước này.

Năm 2013, Australia đã có phản ứng mạnh mẽ khi Trung Quốc tuyên bố thiết lập Vùng nhận diện phòng không (ADIZ) ở biển Hoa Đông. Australia cho rằng hành động của Trung Quốc là đáng lo ngại và vô ích khi tìm cách thay đổi hiện trạng,  trong khi Trung Quốc cáo buộc Australia can thiệp vào vấn đề khu vực.

“Tôi muốn xây dựng một kỷ nguyên mới cho quan hệ Nhật Bản-Australia”

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã phát biểu như vậy với các phóng viên tại sân bay Haneda (Tokyo) ngày 6/7 trước khi lên đường công du New Zeland, Australia và Papua New Guinea. Phát biểu này cho thấy mục tiêu cũng như kỳ vọng của cả Nhật Bản và Australia trong việc tăng cường hợp tác nhằm đối phó với những thách thức trong khu vực, đặc biệt là sự hung hăng và quyết đoán ngày càng tăng của Trung Quốc.

Ông Shinzo Abe là Thủ tướng Nhật Bản đầu tiên có chuyến thăm song phương đến Australia kể từ năm 2002. Chuyến thăm này diễn ra chỉ vài ngày sau khi ông Abe tuyên bố quân đội nước này phải có quyền tham chiến để bảo vệ các đồng minh trong trường hợp xảy ra xung đột. Tuyên bố này của ông Abe đã nhận được sự hoan nghênh của Canberra, trong khi đó Bắc Kinh thì coi tuyên bố này là một sự “bành trướng”.

Kể từ khi lên nắm quyền tháng 9/2013, Thủ tướng Australia Tony Abbott đã tìm cách đưa quan hệ Nhật – Australia “gần gũi” hơn về an ninh và quốc phòng, đồng thời mô tả mối quan hệ song phương này là “đặc biệt” giữa lúc châu Á cẩn trọng trước một Trung Quốc ngày càng hung hăng quyết đoán trong khu vực.

Về phía Nhật Bản, quan điểm hòa bình đã có sự thay đổi dưới thời của Thủ tướng Abe và nước này muốn tăng cường quan hệ với Australia trong bối cảnh căng thẳng giữa Bắc Kinh với các nước láng giềng liên quan đến vấn đề chủ quyền lãnh thổ ở Biến Đông và biển Hoa Đông đang ngày càng gia tăng.

Trong chuyến thăm Australia, Thủ tướng Nhật Bản sẽ tham dự một cuộc họp của Ủy ban An ninh Quốc gia và sẽ là Thủ tướng Nhật đầu tiên đọc diễn văn tại Quốc hội Australia. Theo nhà phân tích quốc phòng Hugh White, đó là “một cử chỉ mang ý nghĩa biểu tượng rất cao”.

Greg Sheridan, biên tập viên tờ The Australian thì cho rằng, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe có thể sẽ sử dụng bài phát biểu trước Quốc hội Australia trong tuần này để làm rõ những thay đổi trong chính sách quốc phòng – an ninh mà cụ thể là quyền phòng vệ tập thể mà nước nàyđường lối “phòng vệ tập thể”.

“Bài phát biểu của ông Abe sẽ đề cập đến nhiều vấn đề rộng lớn hơn, vượt khỏi quan hệ Australia – Nhật Bản. Cả thế giới hay cụ thể hơn là những người có thể đưa ra những quyết định mang tính chiến lược sẽ dõi theo bài phát biểu này”, ông Greg Sheridan nói.

Trong khi đó, ông Hugh White cũng nói thêm rằng, việc tăng cường mối quan hệ an ninh với Nhật Bản “có ý nghĩ rất lớn đối với Australia”, đồng thời nhấn mạnh rằng, mọi bước đi mà Canberra đang thực hiện nhằm nâng cấp mối quan hệ về an ninh với Tokyo có thể bị Trung Quốc coi là đi ngược lại với lợi ích chiến lược của nước này trong bối cảnh quan hệ Trung- Nhật đang căng thẳng.

“Thách thức với Australia hiện nay là phải tránh việc nghiêng quá nhiều về một bên”, ông White nói.

 

Hợp tác quốc phòng – trọng tâm chuyến thăm Australia của ông Abe

Theo các nhà phân tích, chủ đề hợp tác về an ninh và quốc phòng từng được ông Abbott nêu ra trong chuyến thăm Tokyo hồi tháng 4 vừa qua sẽ được tiếp tục bàn bạc trong chuyến thăm Australia lần này của Thủ tướng Abe.

Tháng trước, Nhật Bản và Australia đã đạt được “kết luận quan trọng” trong các cuộc đàm phán song phương giữa Bộ trưởng Quốc phòng và Bộ trưởng Ngoại giao hai nước (đàm phán 2+2) về một thỏa thuận hợp tác công nghệ và thiết bị quốc phòng, mở đường cho khả năng Nhật Bản chuyển giao công nghệ tàu ngầm cho Australia.

Phát biểu trong cuộc họp báo chung sau cuộc đàm phán tại Tokyo, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Itsunori Onodera cho biết, hai nước đã nhất trí bắt đầu hoạt động nghiên cứu chung từ năm tới với nội dung tập trung vào công nghệ thích hợp cho mọi loại tàu, trong đó có cả tàu ngầm. Australia thể hiện mối quan tâm đặc biệt tới công nghệ tàu ngầm của Nhật Bản.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Australia David Johnston thì cho rằng, vào thời điểm Australia đang dự kiến xây dựng một hạm đội tàu ngầm mới thì sự hợp tác với một số quốc gia nhằm tìm kiếm sự hỗ trợ về “công nghệ rất phức tạp” này là rất cần thiết”. “Liên quan đến vấn đề chế tạo tàu ngầm, ở đây tôi muốn nói đến loại tầu ngầm phi hạt nhân hay tàu ngầm diesel – điện thì các công nghệ tàu ngầm của Nhật Bản thực sự rất tốt”, ông Johnston nói.

Theo các nhà phân tích, thỏa thuận về việc cho phép Australia tiếp cận công nghệ quốc phòng Nhật Bản có khả năng sẽ được ký kết trong chuyến thăm Australia lần này của ông Abe. Điều này đồng nghĩa với việc Nhật Bản sẽ đóng vai trò quan trọng đối với việc xây dựng hạm đội tàu ngầm mới của Australia.

Tăng cường hợp tác thương mại

Bên cạnh việc đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh nhằm đối phó với những thách thức mới, việc đẩy mạnh quan hệ hợp tác thương mại cũng là một nội dung trọng tâm khác sẽ được ông Abe và người đồng cấp Tony Abbott bàn thảo trong chương trình nghị sự.

Theo dự kiến, hai bên sẽ ký kết Hiệp định thương mại tự do. Hiệp định này cung cấp cho nhiều nhà sản xuất và xuất khẩu Australia một lợi thế cạnh tranh quan trọng, với hơn 97% kim ngạch xuất khẩu của Australia sang Nhật Bản sẽ nhận được ưu đãi hoặc miễn thuế nhập khẩu.

Bên cạnh đó, việc có tới 25 giám đốc điều hành của các tập đoàn kinh tế Nhật Bản tháp tùng chuyến thăm Australia lần này của Thủ tướng Abe đã cho thấy sự coi trọng việc đẩy mạnh hợp tác kinh tế Nhật Bản – Australia.

Theo kế hoạch, sau khi có cuộc hội đàm với Thủ tướng Abbott vào ngày 8/7 tại thủ đô Canberra, Thủ tướng Abe và phái đoàn Nhật Bản sẽ bay đến Pilbara – trung tâm ngành công nghiệp khai thác mỏ ở Tây Australia và thành phố Perth. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của Australia trong việc cung cấp năng lượng cho sự phát triển của kinh tế Nhật Bản./.