Những đối sách này bao gồm hợp tác cùng các nước có lợi ích chung với Việt Nam trong các tranh chấp trên Biển Đông với Trung Quốc, tuyên truyền cho thế giới hiểu về những hành động sai trái của Trung Quốc gần đây và kiên định với những biện pháp kiềm chế của mình nhằm tránh xảy ra xung đột.Đây là quan điểm được chuyên gia David Brown – một cựu nhân viên ngoại giao Mỹ, từng công tác ở nhiều nước Đông Nam Á và có nhiều bài viết phân tích về tình hình biển Đông trên báo Asia Sentinel, chia sẻ trong cuộc phỏng vấn với phóng viên VOV.

Cựu nhân viên ngoại giao Mỹ David Brown

PV: Trung Quốc đang vi phạm luật pháp quốc tế, Công ước của Liên Hợp Quốc về luật Biển (UNCLOS) và Tuyên bố về cách ứng xử của các bên trên biển Đông (DOC) khi đưa giàn khoan Hải Dương-981 vào sâu trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Theo ông các nước lớn, ASEAN và Liên Hợp Quốc cần làm gì để đảm bảo những cam kết quốc tế cần phải được tôn trọng và tự do hàng hải quốc tế được thực thi trên Biển Đông?

Ông David Brown: Thế giới cần phải gạt bỏ ảo tưởng rằng Trung Quốc là một nước “thông thường” và là một đối tác đầy triển vọng trong việc duy trì một hệ thống quốc tế bảo vệ quyền lợi quốc gia. Chúng ta cần hiểu rằng Trung Quốc đang cố tự thuyết phục rằng mình là nạn nhân là một nước bị ngăn chặn địa vị xứng đáng. Vì thế nên Trung Quốc nhầm tưởng có quyền bác bỏ những nguyên tắc cơ bản được xem là không có lợi cho mình.

PV: Ngoài ASEAN và Liên Hợp Quốc, theo ông còn có tổ chức nào cần lên tiếng để ngăn cản hành động sai trái của Trung Quốc trên biển Đông? Ông cũng nói rằng đã đến lúc các quốc gia ASEAN cần phải đoàn kết để tạo sự đồng thuận trong các nguyên tắc giải quyết các vấn đề tranh chấp trên biển. Làm thế nào để đạt được điều này và làm thế nào để các thành viên ASEAN có tiếng nói mạnh mẽ hơn nữa để buộc Trung Quốc đẩy nhanh tiến trình đàm phán Bộ quy tắc ứng xử của các bên trên Biển Đông (COC)?

Ông David Brown: Trung Quốc có quyền phủ quyết mọi nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc mà nước này không đồng tình. Chính vì thế nên Liên Hợp Quốc sẽ không đóng nhiều vai trò quan trọng trong vấn đề này.

ASEAN cũng không phải là một tổ chức an ninh chung và vì ASEAN chỉ hoạt động trên cơ chế đồng thuận, nên ASEAN hầu như không có nhiều ảnh hưởng đến Trung Quốc. Ngoài ra, một số thành viên trong ASEAN đã và đang ngăn cản ASEAN đưa ra quan điểm mạnh mẽ hơn nữa đối với Trung Quốc trong vấn đề biển Đông.

Quan điểm của tôi là các nước ASEAN có lợi ích trực tiếp trong việc cùng khai thác các tài nguyên trên biển Đông nên hành động cùng nhau. Các nước này không nên quá lo lắng đến việc thuyết phục các thành viên khác chia sẻ quan điểm với mình. Nếu Indonesia. Malaysia, Singapore có thể hợp tác với Việt Nam và Philippines thì cả thế giới có thể sẽ lắng nghe và ủng hộ.

PV: Việt Nam đang cố gắng để cả thế giới hiểu thêm về những hành động sai trái của Trung Quốc trên Biển Đông. Ông có nghĩ rằng việc sử dụng những biện pháp ngoại giao và các biện pháp truyền thống khác có thể làm thể giới nhận ra được tham vọng của Trung Quốc?

Ông David Brown: Tôi hy vọng rằng Việt Nam sẽ cố gắng tăng cường hoạt động truyền thông của mình. Đại diện các tổ chức của Đảng và Chính phủ Việt Nam không nên quá ngần ngại trong việc nêu rõ những hành động hiếu chiến của Trung Quốc.

Không chỉ cả thế giới cần biết về nỗ lực chân thành của Việt Nam trong việc đàm phán với Trung Quốc. Tôi cho rằng, Đảng và Chính phủ nên công bố một bản tường trình cung cấp thông tin chi tiết về các cuộc gặp giữa Trung Quốc và Việt Nam trong vấn để Biển Đông kể từ năm 2007, tức là lúc Trung Quốc ra yêu sách đường lưỡi bò tại Ủy ban Luật Biển của Liên Hiệp Quốc.

PV: Điều gì sẽ xảy ra nếu Việt Nam tiếp tục các biện pháp mà nước này đang theo đuổi? Liệu Trung Quốc có lấn tới nếu Việt Nam tiếp tục các biện pháp này hay không và tình hình trên Biển Đông hiện nay đang nguy hiểm như thế nào?

Ông David Brown: Nguyên tắc hết sức kiềm chế của Việt Nam đã giành được sự tôn trọng của thế giới. Tôi chắc chắn rằng việc Trung Quốc muốn khiêu khích Việt Nam để Việt Nam tấn công trước.

Việt Nam nên từ chối đàm phán cho đến khi Trung Quốc rút giàn khoan Hải Dương-981. Việt Nam cần tin tưởng vào trí tuệ của người dân. Người dân Việt Nam cần được cơ hội để bày tỏ quan điểm cứng rắn và quyết tâm phản đối hành động hiếu chiến của chính quyền Trung Quốc./.

Việt Nga – Trần Khánh/VOV online