Nhật báo Kommersant của Nga ngày 10/9 đưa tin Moscow gần như hoàn tất việc chuyển giao các lô vũ khí cho chính quyền Tổng thống Bashar Al-Assad, trong đó bao gồm xe bọc thép BTR-82A, xe tải quân sự đa dụng Ural cùng một số vũ khí hạng nhẹ khác.

Theo nhật báo này, việc chuyển giao vũ khí cũng như đưa các chuyên gia quân sự sang Syria thực hiện “phù hợp với luật pháp quốc tế và thỏa thuận hợp tác giữa chính phủ hai nước”.

Nga khẳng định có chuyên gia quân sự hiện diện ở Syria. (ảnh: AFP)

Trước đó, ngày 9/9 Bộ Ngoại giao Nga khẳng định có chuyên gia quân sự của nước này hiện diện tại Syria.

Reuters dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova nói rằng các chuyên gia quân sự này hỗ trợ việc chuyển giao vũ khí cho Syria phục vụ chiến dịch chống khủng bố.

Bà Maria Zakharova cũng khẳng định Nga chưa từng che giấu việc hợp tác quân sự và kỹ thuật với Syria. Thực tế trước đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Ngoại trưởng Sergei Lavrov đều đã xác nhận việc Nga đang hỗ trợ Syria với các thiết bị quân sự và huấn luyện cho binh sĩ Syria trong cuộc chiến chống lại phiến quân Nhà nước Hồi giáo.

Lời xác nhận có chuyên gia quân sự Nga ở Syria được đưa ra trong bối cảnh đang rộ lên nhiều đồn thổi về khả năng Moscow sẽ động binh ở Damascus.

Phương Tây liên tục phải lo lắng

Từ cuối tuần trước, báo Mỹ đã đưa tin Nga đã dựng các căn nhà cho hàng trăm người và các trạm không lưu di động. Phía Mỹ cho rằng các nhà tạm này nhằm mục đích để Nga đưa khoảng 1.000 cố vấn quân sự hoặc binh lính tới căn cứ không quân ở Syria.

Những các căn nhà tạm sẽ cho phép Nga sử dụng căn cứ này làm trạm trung chuyển để vận chuyển các thiết bị quân sự cho chính phủ Syria, thậm chí là nơi đóng quân để Nga tiến hành các cuộc không kích giúp đỡ phe Tổng thống Assad.

Washington đã bày tỏ quan ngại này với Moscow trong cuộc điện đàm giữa Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov hôm 5/9.

Tiếp đó, ngày 8/9, báo chí phương Tây và Israel liên tục đưa tin tàu ngầm mang đầu đạn hạt nhân Nga đang trên đường tới Syria; đồng thời máy bay quân sự “khổng lồ” của Nga đã hiện diện tại quốc gia Trung Đông này.

Thậm chí Reuters dẫn nguồn tin từ Lebanon rằng quân đội Nga đang tham chiến, hỗ trợ cho Tổng thống Syria Bashar Assad trong cuộc nội chiến tại nước này. Phía Mỹ cho rằng đây là một hành động sai lầm.

Việc Moscow tăng cường hoạt động tại Damascus đã làm nhiều quan chức Mỹ lo ngại bất chấp lời giải thích từ phía Bộ Ngoại giao Nga. Theo phát ngôn viên Bộ Ngoại giao John Kirby: “Nga không phải là một thành viên trong liên minh chống IS và việc nước này giúp đỡ cho chính quyền của Bashar Assad có thể làm tình hình tồi tệ hơn. Nếu họ muốn tiêu diệt IS thì hãy dừng ngay việc can thiệp quân sự và giúp đỡ chính quyền ông Assad.”

Mỹ cũng có những động thái mới nhất để ngăn chặn hoạt động quân sự của Nga như việc yêu cầu Hy Lạp và Bulgaria đóng cửa không phận, không cho máy bay Nga bay qua bầu trời các nước này.

Phương Tây nhận định về vai trò của Syria đối với Nga?

Truyền thông phương Tây đã từng nhận định Syria được cho là một địa bàn chiến lược của Nga cả quá khứ lẫn hiện tại. Trong Chiến tranh Lạnh, Liên đội hải quân số 5 đủ sức mạnh để đối phó với Hạm đội 6 của Hải quân Mỹ. Liên đội này bao gồm từ 30-50 tàu chiến và tàu hậu cần, có thời điểm lên đến gần 100 tàu.

Và đến thời điểm hiện tại, căn cứ quân sự của Nga tại Tartus dù vẫn chỉ đảm nhiệm chức năng hậu cần song vẫn là một cơ sở chiến lược để các hạm đội của Nga dùng làm  “bàn đạp” để tiến ra Địa Trung Hải.

Một máy bay Nga hạ cánh tại sân bay ở thành phố Latakia, Syria vào 10/12/2013. (ảnh: AFP)

Một khi chính quyền Assad sụp đổ, quân đội Nga sẽ bị đánh bật khỏi quân cảng này và đương nhiên là hạm đội Nga sẽ mất chỗ đứng chân ở Địa Trung Hải. Một khi đã mất chỗ đứng chân cuối cùng, liệu đến bao giờ Moscow mới lại khôi phục được địa vị của mình ở Trung Đông?

Bởi thế Tartus được cho là một căn cứ có ý nghĩa biểu tượng quan trọng đối với Moscow và đó là lý do Nga bằng mọi giá sẽ duy trì sự hiện diện tại đây, theo Business Insider.

Phương Tây càng có lý do lo ngại hơn khi hồi tháng 3 năm nay, Tổng thống Syria Bashar al-Assad rằng Nga có thể xây dựng một căn cứ quân sự lớn ở Syria. “Syria đang chờ đợi một đề xuất như vậy từ Nga và sẽ luôn sẵn sàng đáp ứng”.

 “Sự hiện diện của Nga tại những khu vực khác nhau trên thế giới, như ở miền Đông Địa Trung Hải hay tại cảng Tartus của Syria là cần thiết để duy trì trạng thái cân bằng sau sự sụp đổ của Liên Xô hơn 20 năm trước đây. Đối với chúng tôi, sự hiện diện của Nga trong khu vực càng được củng cố thì sẽ càng ổn định hơn bởi Nga đóng vai trò rất quan trọng trong việc tăng cường sự bình ổn trên thế giới. Chúng tôi hoan nghênh việc mở rộng sự hiện diện của Nga ở Đông Địa Trung Hải, đặc biệt là trên bờ biển và tại các hải cảng của chúng tôi”, Tổng thống Bashar Assad tuyên bố.

Tình hình Syria đã đến mức khiến Nga phải can thiệp?

Bản thân Tổng thống Putin cũng đã trả lời câu hỏi này: “Đến nay vẫn còn quá sớm để khẳng định rằng, chúng tôi sẽ can thiệp quân sự vào Syria. Cho dù, chúng tôi đã hỗ trợ Syria rất nhiều về trang thiết bị, huấn luyện binh sĩ”.

Ông Putin nói rằng Nga không muốn Tổng thống Syria Assad bị lật đổ và Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) bành trướng rộng ra trên lãnh thổ quốc gia này: “Chúng tôi rất muốn tạo ra một liên quân quốc tế để chống lại chủ nghĩa khủng bố và cực đoan. Các nước đối đầu với ông Assad như Mỹ và Saudi Arabia nên hợp tác với Damascus nhằm chiến đấu một kẻ thù chung”.

Syria vẫn chìm trong cuộc nội chiến suốt 4 năm qua khiến 240.000 người thiệt mạng. (ảnh: AFP)

Nga đã từng nhiều lần thảo luận với phía Mỹ và Tổng thống Assad về giải pháp cho cuộc nội chiến Syria cũng như cuộc chiến chống lại sự bành trướng của phiến quân IS tại đây. Song phe đối lập Syria đã từ chối hợp tác với chính quyền Damascus.

Tuy nhiên, giờ chưa phải là lúc để Nga “động binh” ở Syria bởi Nga chưa bao giờ bày tỏ thái độ công khai đối đầu với IS, hơn nữa tình hình Syria hiện nay không có gì trầm trọng để Nga phải can thiệp quân sự vào nước này.

Theo như lời phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova thì Nga không “việc gì phải giấu diếm” sự hợp tác kỹ thuật quân sự với Syria cũng như sẵn sàng công khai các loại vũ khí đã trang bị cho quốc gia này. Tuy nhiên, Nga cũng cần phải chuẩn bị cho trường hợp xấu nhất xảy ra là nguy cơ phiến quân IS “nhuộm đen” quốc gia Trung Đông này.

Đây được cho là câu trả lời của Nga đối với thắc mắc của phương Tây “Syria có quan trọng đến mức Nga phải can thiệp quân sự vào lúc này hay không”./.