Các chuyên gia phân tích cho rằng, quyết định của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump rút toàn bộ binh sỹ ra khỏi Syria được coi là tin buồn đối với Israel về cả ngoại giao lẫn quân sự vì điều này sẽ để lại một khoảng trống quyền lực lớn ở Syria mà nhiều khả năng sẽ được lấp đầy bởi Iran.

Lính Mỹ tại Syria. Ảnh: Reuters.

Israel lo Iran sẽ thế chân Mỹ

Phát biểu với tờ Jerusalem Post, ông Ceng Sagnic thuộc Trung tâm nghiên cứu Trung Đông và Châu Phi cho biết: “Sự thiếu rõ ràng quanh chính sách đối ngoại của Mỹ rất nguy hiểm đối với các đồng minh của nước này tại Trung Đông. Israel có rất nhiều mục đích cần phải thực hiện tại Syria. Thế nhưng thật bất ngờ khi Mỹ- đồng minh quan trọng nhất của nước này lại tuyên bố rút khỏi Syria, khiến mọi thứ trở nên hỗn loạn. Quyết định của ông Trump đã khiến Iran trở thành một trong những lực lượng nước ngoài mạnh mẽ và quan trọng nhất tại Syria, đẩy Israel vào thế bị cô lập”.

Việc Iran ngày càng tăng sự ảnh hưởng ở Syria đã khiến Israel “đứng ngồi không yên”. Giới chức quốc phòng Israel lo ngại rằng trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Assad sắp đạt được thắng lợi trọn vẹn, dường như hướng sự chú ý xa hơn về phía Tây Nam, phía biên giới Israel. Bên cạnh đó, Israel cũng luôn để mắt đến phong trào Hồi giáo Hezbollah do Iran hậu thuẫn, ngăn lực lượng này mở rộng lãnh thổ và gây bất ổn an ninh.

Ông Yossi Kuperwasser, một cựu quan chức Bộ Các vấn đề chiến lược Israel nhận định: “Mỹ rút quân khỏi Syria đồng nghĩa với việc các lực lượng của Tổng thống Al Assad và người Iran sẽ dễ dàng kiểm soát toàn bộ lãnh thổ Syria. Khi đó họ sẽ cố gắng chuyển giao vũ khí từ Iran sang Iraq tới Syria và cuối cùng là Lebanon để hỗ trợ lực lượng Hezbollah. Sẽ chẳng có bất cứ thứ gì ngăn chặn được hoạt động này. Phía Iran sẽ ngày càng củng cố được sức mạnh và uy thế”.

Từ trước đến nay, ngăn chặn Iran mở rộng sự hiện diện quân sự tại Syria luôn là mục tiêu cấp thiết nhất trong chính sách đối ngoại của Israel. Israel đã đứng trước nguy cơ chiến tranh với Syria và rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng trong quan hệ với Nga khi mạo hiểm tấn công một số căn cứ quân sự của Iran tại Syria. Song tất cả rủi ro đó không làm lung lay quyết tâm của Tel Aviv ngăn chặn Tehran thiết lập thành trì gần biên giới của Israel và tránh xa cao nguyên Golan. Mặc dù việc Mỹ rút quân khỏi Syria không làm mất đi những kết quả mà Israel đạt được khi theo đuổi mục tiêu của mình, song nó sẽ tạo ra “cú hích” giúp Iran tiến gần hơn đến với xây dựng các căn cứ quân sự gần biên giới với Israel.

Thời điểm bất lợi với Israel

Cũng cần phải nhắc lại rằng, quyết định của Tổng thống Donald Trump được đưa ra trong thời điểm bất lợi với Israel bởi quan hệ giữa Nga và Israel vẫn chưa thể trở lại bình thường liên quan đến vụ bắn hạ chiếc máy bay quân sự Il-20 khiến 15 người thiệt mạng mà Tel Aviv bị cáo buộc là thủ phạm vào tháng 10/2018. Kể từ đó, Israel đã phải giảm tần suất các cuộc không kích tại Syria trong khi đường dây nóng giảm xung đột giữa Moscow và Tel Aviv cũng có nguy cơ bị gián đoạn.

Các quan chức của Nga đã thăm Israel vào ngày 19/12 để thị sát nỗ lực phá hủy đường hầm xuyên biên giới phong trào Hồi giáo Hezbollah dựng lên, nối Nam Lebanon với khu vực miền bắc Israel. Chuyến thăm này được xem là dấu hiệu của sự tan băng. Song không rõ Nga sẽ phản ứng như thế nào nếu Iran có ý định mở rộng phạm vi ảnh hưởng tới biên giới Israel và liệu nước này có để Tehran tự do hành động khi Mỹ rút khỏi Syria hay không?

“Đơn thương độc mã” trên chiến trường

Ông Alon Ben David – nhà phân tích quốc phòng của hãng tin tức Channel 10 (Israel) đã gọi việc Mỹ rút quân khỏi Syria là “một cú đòn đau đớn” đối với Israel. Hãng tin này cho biết, Thủ tướng Netanyahu đã phải nỗ lực rất nhiều để thuyết phục Tổng thống Donald Trump xem xét lại nhưng không thành công và ông thực sự thất vọng trước quyết định được xem là chiến thắng của Nga, Iran và Hezbollah. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã phải nói rằng: “Đây là quyết định của Mỹ, chúng tôi sẽ tìm hiểu kỹ thời gian, kế hoạch triển khai của Mỹ cũng như tác động của kế hoạch đó đến chúng tôi. Cho dù thế nào, chúng tôi vẫn sẽ chắc chắn rằng an ninh của Israel được đảm bảo và chúng tôi sẽ tự bảo vệ mình”.

Mặc dù Mỹ chỉ có khoảng 2.000 binh sỹ ở Syria, hầu hết triển khai tại khu vực miền đông và không tham gia nhiều vào các hoạt động của Israel song sự hiện diện của lực lượng này đã ngăn chặn Iran triển khai lực lượng tới khu vực biên giới của Israel thời gian qua. Việc Mỹ rút quân sẽ khiến Iran và Nga xem như sự thừa nhận thất bại, từ đó mở rộng tầm ảnh hưởng tại Syria.

Phát biểu với tờ Los Angeles Times ngày 19/12, ông Yaakov Amidror, cựu Cố vấn an ninh quốc gia của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu khẳng định: “Mỹ đã đóng góp cho cuộc chiến lớn tại Iran là ngăn chặn “cỗ máy chiến tranh của Iran tại Syria”. Vì thế quyết định rút quân khỏi Syria đã gây ảnh hưởng về mặt tâm lý lẫn ngoại giao. Điều đó đồng nghĩa Mỹ đã từ bỏ Syria và để Israel chiến đấu một mình”.

Quan hệ giữa Mỹ và Israel là một quan hệ song phương đặc biệt trên chính trường quốc tế. Nhờ sự hỗ trợ của Mỹ về cả mặt ngoại giao lẫn quân sự, Israel vẫn là một quốc gia lớn mạnh. Suốt thời gian qua, Israel đã được hưởng nhiều ưu đãi dưới sự bảo hộ của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Có ý kiến cho rằng ông Trump đã quá “ưu ái” đồng minh Israel khi tung ra một loạt quyết sách có lợi cho Israel như  chuyển đại sứ quán tới Jerusalem, rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran và áp đặt trừng phạt mạnh tay với Iran.

Dẫu vậy, Israel vẫn không tránh khỏi lo lắng khi Tổng thống Trump rút quân khỏi Syria bởi một khi không còn bóng dáng quân đội Mỹ trên quốc gia Trung Đông này, Israel sẽ  phải “đơn thương độc mã” chiến đấu với các lực lượng Iran, Nga và Hezbollah. Mối quan hệ đồng minh gắn bó bền chặt giữa Israel và Mỹ, do vậy cũng có thể bị ảnh hưởng đáng kể./.