Sổ hộ khẩu đã sắp hoàn thành sứ mệnh của mình. Thực tế, ai cũng nhìn thấy những phiền toái, bất cập mà cuốn sổ hộ khẩu mang lại. Thế nhưng, nói bỏ không phải là đơn giản, vì vấn đề này đã được đặt ra từ rất lâu rồi nhưng vì các điều kiện về hạ tầng thông tin, cơ sở dữ liệu… và nhiều lý do khác nữa khiến chúng ta chưa thể thực hiện được.

Sổ hộ khẩu là loại giấy tờ có giá trị nhất trong các gia đình.

Theo báo cáo của Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam phối hợp với Ngân hàng Thế giới thực hiện năm 2016 về nghiên cứu Hệ thống đăng ký hộ khẩu của 5 tỉnh, thành phố là Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Bình Dương và Đăk Nông cho thấy: Có ít nhất 5,6 triệu người dân hiện không có hộ khẩu ở nơi họ cư trú. Họ thường khó có cơ hội làm việc trong khu vực công và gặp khó khăn trong tiếp cận các dịch vụ, đặc biệt về giáo dục, bảo hiểm y tế cho trẻ em, tiếp cận tín dụng và các thủ tục hành chính dân sự khác.

Người có hộ khẩu chính thức ở các thành phố lớn nhiều khi đã thấy phiền toái nhưng phải là dân ngoại tỉnh, ngụ cư ở các thành phố lớn mới thấu hiểu nỗi khổ của người không có hộ khẩu thường trú. Đã có thời, muốn mua nhà Hà Nội, muốn đăng ký xe máy biển số Hà Nội, muốn xin việc ở Hà Nội hay TP HCM… thì phải có hộ khẩu ở thành phố đó. Những tưởng quản lý hành chính bằng hộ khẩu sẽ hiệu quả nhưng không, thực tế nó mang lại quá nhiều phiền toái, tiêu cực, là mảnh đất màu mỡ cho các cán bộ, công chức phụ trách các lĩnh vực, công việc liên quan kiếm tiền, “hành” dân. Nhiều người dân đã phải bỏ ra số tiền rất lớn để có được sổ hộ khẩu. Và suy đến cùng thì phần ấm ức, thiệt thòi vẫn thuộc về người dân. Đã có vô số những câu chuyện dở khóc, dở cười liên quan sổ hộ khẩu. Ai cũng thấy, sổ hộ khẩu thực sự là lực cản vô cùng lớn trong thực hiện các thủ tục hành chính, trong quyền tiếp cận các loại dịch vụ công của người dân, tạo cơ sở cho tiêu cực, tham nhũng… nhưng không thể thay đổi.

Và giờ đây, giống như chế độ tem phiếu thời bao cấp, khi tấm áo đã trở nên quá chật hẹp, không còn phù hợp thì người ta sẽ tự phải cởi bỏ. Giữa thời đại công nghệ số, cách mạng công nghiệp 4.0 đang đến rất gần, mà vẫn còn phải “phấn đấu” toát mồ hôi mới có được hộ khẩu, đi đâu, làm gì cũng phải khư khư ôm theo thì thật không thể chấp nhận.

Quyết định “khai tử” sổ hộ khẩu còn có giá trị đột phá cho một sự phát triển mới ở tầng nấc cao hơn. Đó là tiền đề, nền tảng cho Chính phủ điện tử, cho cải cách hành chính, cho tinh giản bộ máy, cho việc quản lý dân cư và hàng loạt vấn đề khác được minh bạch, khoa học hơn…

Không riêng gì sổ hộ khẩu, đến thời điểm này, hàng nghìn thủ tục rườm rà làm khó người dân, doanh nghiệp đã được loại bỏ. Vừa mới tháng trước, Bộ Công Thương tuyên bố cắt giảm trên 600 thủ tục hành chính đã khiến nhiều doanh nghiệp, cơ quan nức lòng.

Vẫn biết, từ chủ trương đến lúc thực thi còn là một hành trình, nhưng hành trình ấy không cho phép chúng ta chần chừ và kéo dài vô định. Bởi thực tế đã đòi hỏi cấp bách lắm rồi, chúng ta không thể làm khác. Bởi việc đăng ký hộ khẩu, quản lý nhiều lĩnh vực dựa vào hộ khẩu đã không còn phù hợp trong điều hành, quản lý xã hội và hội nhập quốc tế. Nó cần được thay thế bằng những công cụ hiện đại, khoa học hơn nhằm tạo điều kiện dễ dàng hơn cho cuộc sống người dân.

Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã có thêm một quyết định rất hợp lòng dân!/.