Đây là một trong số ít các hoạt động quan trọng của Năm APEC 2021 có sự tham dự của lãnh đạo cấp cao các nền kinh tế thành viên. Chủ đề cuộc họp lần này là “Ứng phó đại dịch COVID-19, đâu là cơ hội của châu Á-Thái Bình Dương hợp tác vượt qua khủng hoảng y tế, đẩy nhanh phục hồi kinh tế, đặt nền tảng cho tương lai tốt đẹp hơn”. Nội dung này nằm trong chủ đề chung của năm APEC 2021 mà New Zealand – chủ nhà Năm APEC 2021 – đã đề xuất “Cùng phối hợp, cùng hành động, cùng tăng trưởng”.

Tại cuộc họp diễn ra tối 16/7, các nhà lãnh đạo đều nhấn mạnh vai trò quan trọng của hợp tác và các giải pháp đa phương trong việc cùng nhau vượt qua khủng hoảng y tế, thúc đẩy phục hồi kinh tế sáng tạo, bền vững, bao trùm và an toàn. Theo đó, các nhà lãnh đạo đã nhất trí bốn định hướng hành động của APEC trong thời gian tới gồm: ủng hộ chia sẻ vaccine giữa các nền kinh tế; kêu gọi chuyển giao công nghệ, củng cố hệ thống y tế tự cường nhằm ứng phó với khủng hoảng hiện nay và trong tương lai; tăng cường triển khai các chính sách kinh tế vĩ mô, chính sách hỗ trợ phụ nữ và doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs), ứng phó với biến đổi khí hậu… nhằm tạo việc làm, nâng cao năng suất kinh tế, đổi mới sáng tạo, góp phần tạo thuận lợi cho quá trình phục hồi kinh tế. Cùng với đó là đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số và thu hẹp khoảng cách số, trong đó có các giải pháp tăng cường kỹ năng số cho người lao động để tham gia vào thị trường lao động mới; tạo thuận lợi cho lưu thông hàng hóa và dịch vụ, đảm bảo chuỗi cung ứng vận hành thông suốt và hỗ trợ quá trình phân phối vaccine; mở cửa cho việc đi lại qua biên giới nhưng bảo đảm an toàn y tế.

Kết thúc cuộc họp, các nhà lãnh đạo kinh tế APEC đã nhất trí thông qua Tuyên bố chung về “Vượt qua COVID-19 và đẩy nhanh quá trình phục hồi kinh tế”. Tuyên bố chung khẳng định thế giới chỉ có thể vượt qua tình trạng y tế khẩn cấp hiện nay bằng cách tăng tốc tiếp cận vaccine ngừa COVID-19 một cách công bằng, an toàn, hiệu quả, đảm bảo chất lượng và giá cả phải chăng. Các nhà lãnh đạo của 21 nền kinh tế thành viên cam kết sẽ nỗ lực tăng năng lực sản xuất vaccine và cung ứng, phân phối, khuyến khích chuyển giao tự nguyện công nghệ sản xuất vaccine theo các điều khoản đã được các bên thống nhất.

Phát biểu tại cuộc họp, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, thực tế ứng phó với dịch bệnh trong hơn một năm qua đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho các nền kinh tế thành viên APEC. Nổi bật là sự đồng tình, chung tay hành động của người dân và giữa các nền kinh tế thành viên trong triển khai các biện pháp chống dịch một cách tổng thể, khoa học, đa phương, bao trùm. Chỉ cần một người/một nền kinh tế chưa an toàn về dịch thì cả thế giới sẽ không thể an toàn. Chủ tịch nước cũng nhấn mạnh, là nơi có nhiều trung tâm sản xuất, cung ứng vaccine hàng đầu thế giới, APEC rất cần tăng cường hợp tác trong lĩnh vực này. Triển vọng phục hồi kinh tế phụ thuộc chủ yếu vào sự tiếp cận kịp thời, bình đẳng với giá cả hợp lý và tiêm chủng hiệu quả nguồn vaccine có chất lượng. Tận dụng công nghệ mới và đẩy nhanh chuyển đổi số là nền tảng quan trọng góp phần vào phát triển bền vững.

Với phương châm “không bỏ ai ở lại phía sau”, Chủ tịch nước đưa ra 3 đề xuất quan trọng cho hợp tác APEC. Trước hết là triển khai nhanh chóng các chương trình hợp tác để hỗ trợ các nhóm yếu thế, dễ bị tổn thương vượt qua khủng hoảng; nâng cao tính tự cường và khả năng thích ứng của các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ, vừa và siêu nhỏ; đào tạo kỹ năng cho người lao động, thu hẹp khoảng cách số giữa thành thị và nông thôn. Cùng với đó, đẩy mạnh hợp tác khu vực về chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực nghiên cứu và sản xuất vaccine; nghiên cứu khả năng xây dựng thỏa thuận tạm thời của APEC về bãi bỏ quyền sở hữu trí tuệ đối với vaccine ngừa COVID-19. Đồng thời, xây dựng Bộ hướng dẫn của APEC về duy trì chuỗi cung ứng trong các tình huống khẩn cấp nhằm bảo đảm huyết mạch của nền kinh tế.

Chủ tịch nước đã chia sẻ về nỗ lực của Việt Nam trong thực hiện “mục tiêu kép” về phòng, chống dịch bệnh và duy trì tăng trưởng kinh tế; đánh giá cao sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế trong quá trình này. Chủ tịch nước khẳng định cam kết của Việt Nam tiếp tục phối hợp chặt chẽ của các thành viên khác thúc đẩy hợp tác trên tinh thần “Cùng phối hợp, cùng hành động, cùng tăng trưởng” vì tương lai tốt đẹp hơn cho tất cả.

Kết quả cuộc họp không chính thức của các nhà lãnh đạo APEC một lần nữa thể hiện sự chủ động, tích cực và năng lực thích ứng của các nền kinh tế APEC trong bối cảnh đại dịch COVID-19 bùng phát và diễn biến phức tạp hơn 1 năm qua, tác động sâu sắc, đa chiều tới mọi mặt kinh tế, xã hội đối với các thành viên cũng như hợp tác APEC. Với tư cách là diễn đàn liên kết kinh tế hàng đầu khu vực, các thành viên APEC tiếp tục cam kết và nỗ lực duy trì thị trường mở, thúc đẩy tự do hóa thương mại và đầu tư, đồng thời cam kết ủng hộ hệ thống thương mại đa phương.

Ứng phó với đại dịch COVID-19, APEC đã có sự phối hợp, hợp tác hết sức chặt chẽ thông qua các hình thức linh hoạt như họp trực tuyến, lập trang web để cung cấp và chia sẻ thông tin về ứng phó dịch bệnh và phục hồi kinh tế; chia sẻ những kinh nghiệm và tăng cường hợp tác trong các vấn đề về an sinh xã hội, hỗ trợ những nhóm người yếu thế và tăng cường nguồn lực tài chính cho các chương trình hợp tác liên quan đến các vấn đề xã hội như tạo việc làm, nâng cao kỹ năng cho người lao động, đặc biệt là lớp trẻ trong khu vực.

Thông qua kênh hợp tác kinh tế-thương mại, APEC cũng đã có nhiều sáng kiến, tuyên bố cấp bộ trưởng liên quan đến các vấn đề hết sức cấp thiết, như bảo đảm sự thông suốt của hàng hóa thiết yếu, cung cấp các dịch vụ hỗ trợ lưu thông hàng hóa, cam kết hợp tác tăng cường hoạt động của chuỗi cung ứng vaccine trong khu vực…

Năm 2021 có ý nghĩa quan trọng đối với APEC, đánh dấu bước chuyển sang giai đoạn hợp tác mới bởi là năm đầu tiên triển khai Tầm nhìn APEC đến năm 2040 về một cộng đồng châu Á-Thái Bình Dương mở, năng động, tự cường và hòa bình, vì sự thịnh vượng của tất cả người dân và thế hệ tương lai. Việt Nam, với vai trò là một thành viên tích cực và trách nhiệm, đã phối hợp chặt chẽ với nước chủ nhà New Zealand cũng như các nền kinh tế thành viên APEC trong việc đóng góp ý tưởng vào các chương trình nghị sự chính của diễn đàn.

Việt Nam là một trong những nước đi đầu APEC kêu gọi các nền kinh tế phát triển hơn trong APEC tự nguyện chia sẻ về công nghệ, bảo đảm sự tiếp cận nhanh chóng, công bằng và với chi phí hợp lý về vaccine. Việt Nam cũng hợp tác với các thành viên APEC trong hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm bảo đảm an sinh xã hội và tạo việc làm cho thanh niên.

Việt Nam đã chủ động, tích cực phối hợp với các thành viên APEC duy trì đà hợp tác của diễn đàn, thông qua việc đề xuất, xây dựng và thúc đẩy các biện pháp, cam kết hợp tác của APEC trong ứng phó đại dịch và phục hồi kinh tế bền vững, bao trùm; đồng thời tích cực tham gia thúc đẩy xây dựng các chiến lược hợp tác dài hạn của APEC như Kế hoạch triển khai Tầm nhìn APEC đến năm 2040, dự kiến sẽ được thông qua trong năm nay.

Với cam kết hợp tác để vượt qua những thách thức do đại dịch COVID-19 gây ra, mà trước hết là bảo đảm tiếp cận vaccine ngừa COVID-19 một cách công bằng, an toàn, hiệu quả, có thể nói, các nền kinh tế thành viên APEC đã thể hiện rõ tinh thần “Cùng phối hợp, cùng hành động, cùng tăng trưởng”. Đây cũng là nền tảng để khẳng định vai trò và vị thế quan trọng của diễn đàn APEC trong một thế giới đang biến động không ngừng.