Trong chuyến thăm tới “xứ sở Bạch Dương” tươi đẹp và đất nước Belarus giàu lòng mến khách, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có chương trình hoạt động rất phong phú và hiệu quả, tiêu biểu là các cuộc hội đàm, hội kiến với các nhà lãnh đạo cao nhất của Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội, các đảng phái chính trị tại Liên bang Nga và Belarus. Được chứng kiến các hoạt động này của Tổng Bí thư và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam, chúng tôi cảm nhận rất rõ tình cảm hữu nghị, chân thành, tin cậy lẫn nhau.

Thời gian của nhiều cuộc hội đàm, hội kiến dài hơn so với chương trình dự kiến. Theo đồng chí Hoàng Bình Quân, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương, nội dung làm việc rất thiết thực và hiệu quả. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã trao đổi với bạn tất cả các vấn đề từ chính trị, đối ngoại đến hợp tác về kinh tế, thương mại, đầu tư, quốc phòng – an ninh, đưa quan hệ của ta với hai nước về giáo dục – đào tạo, khoa học – công nghệ lên tầm cao mới; trao đổi những vấn đề thiết thực về chăm lo cho bà con người Việt ở Liên bang Nga và Belarus.

Việt Nam và Nga, Belarus chia sẻ lập trường gần gũi, tương đồng trong nhiều vấn đề như việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, trật tự thế giới, vai trò của Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế, liên kết khu vực. Lãnh đạo ta và hai nước bạn đều nhấn mạnh sự cần thiết giải quyết các tranh chấp tại châu Á-Thái Bình Dương, ở Biển Đông bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, trên cơ sở luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982; ủng hộ việc triển khai đầy đủ, hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông năm 2002 (DOC) và sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử của các bên tại Biển Đông (COC).

Tại Liên bang Nga, cả Tổng thống Putin và Thủ tướng Medvedev đều bố trí gặp Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại thành phố Sochi, nằm ở phía Tây Nam nước Nga. Lẽ thường, các cuộc gặp chính thức và quan trọng nhất như vậy trong mỗi chuyến thăm đều diễn ra ở thủ đô của nước sở tại. Đem chuyện hỏi một nhà ngoại giao làm việc lâu năm ở Nga, ông cho biết: Ở Sochi, Tổng thống Putin và Thủ tướng Medvedev chỉ dành đón những nguyên thủ hàng đầu trên thế giới và đối tác đặc biệt quan trọng của Liên bang Nga.

Quả đúng như vậy. Tổng thống Putin và Thủ tướng Medvedev đều ra tận cửa xe ô tô nồng nhiệt chào đón Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với sự gần gũi, thân tình mà hết sức trọng thị. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã cùng các nhà lãnh đạo Nga khẳng định việc thắt chặt hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt – Nga trên cơ sở các lợi ích tương đồng và tiềm năng để mở rộng hợp tác còn rất lớn. Các nhà lãnh đạo Nga đều đánh giá cao Việt Nam là một đối tác tin cậy và lâu năm của Liên bang Nga, đồng thời là một trong những nước đang phát triển năng động nhất khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Tổng thống Putin cho biết đã cùng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thảo luận “hàng loạt vấn đề hợp tác song phương, vạch ra kế hoạch hợp tác trong tương lai”, nhất là trong lĩnh vực kinh tế, đầu tư, thương mại.

Hợp tác trong lĩnh vực dầu khí và năng lượng chiếm vị trí quan trọng, mang tính chiến lược lâu dài và hiệu quả trong quan hệ giữa Việt Nam và Liên bang Nga. Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam Nguyễn Xuân Sơn cho biết các đối tác Nga có sự quan tâm đặc biệt, hợp tác chân tình, hữu hiệu với Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam mà thể hiện cụ thể là 4 văn bản được ký kết trong chuyến thăm lần này của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Nga. Trong đó có việc thành lập Liên doanh khai thác mỏ dầu ở Dolghinskoe của Liên bang Nga.

Đẩy mạnh hợp tác về kinh tế, thương mại trên cơ sở phát huy lợi thế và bổ sung cho nhau cũng là chủ đề nổi bật trong các cuộc hội đàm, hội kiến của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với các nhà lãnh đạo Belarus. Tổng thống Lukashenco nhấn mạnh tới việc “tăng cường thu hút đầu tư, thành lập các liên doanh giữa hai nước cũng như tăng cường dự án xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng”.

Thủ tướng Belarus – ông Mikhail Myasnikovich thì cho biết Belarus sẵn sàng hợp tác chuyên sâu, chuyển giao công nghệ và các bí quyết công nghệ (know-how) cho phía Việt Nam trong quá trình liên doanh.

Hiện nay, Nga và Belarus là hai trong số 3 thành viên của Liên minh Hải quan (gồm Nga, Belarus và Kazakhstan). Việt Nam là nước đầu tiên và là nước ngoài duy nhất cho tới thời điểm này tiến hành đàm phán Hiệp định Tự do Thương mại với Liên minh Hải quan. Tại cuộc gặp với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, lãnh đạo Liên bang Nga và Belarus đều nhất trí cho rằng cần thúc đẩy để cuối năm 2014 cơ bản kết thúc đàm phán và sẽ chính thức ký kết Hiệp định này vào đầu năm 2015,  tạo điều kiện cho các luồng hàng hóa, dịch vụ và đầu tư của các nước lưu thông dễ dàng, thúc đẩy tăng trưởng vững chắc các hoạt động kinh tế, thương mại và đầu tư.

Trong chuyến thăm của Tổng Bí thư tới Nga, đã có 9 văn kiện giữa hai nước được ký kết và với Belarus có 3 văn kiện được ký kết. Trong đó đáng chú ý có Hiệp định giữa Chính phủ CHXHCN Việt Nam và Chính phủ Liên bang Nga về đối tác chiến lược trọng lĩnh vực giáo dục, khoa học và công nghệ. Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân cho biết: Phía Nga coi đây là nền tảng để tiếp tục phát triển quan hệ hợp tác, đối tác chiến lược toàn diện giữa hai quốc gia. Đặc biệt phía Nga rất quan tâm tới việc hợp tác đào tạo cán bộ cho Việt Nam; nâng mức học bổng của Nga cho Việt Nam lên 1.000 suất vào năm 2020. Đồng thời phía Nga cũng hợp tác chặt chẽ với Việt Nam trong lĩnh vực nghiên cứu về biển, nghiên cứu về lĩnh vực khoa học cơ bản; nghiên cứu về công nghệ sinh học, công nghệ thông tin là những lĩnh vực mà Việt Nam có thế mạnh và có thể hợp tác với Nga.

Những thỏa thuận giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với Tổng thống Liên bang Nga Putin và Tổng thống Belarus Lukashenco được khẳng định và thể hiện trong Tuyên bố chung về Tiếp tục tăng cường quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Liên bang Nga gồm 19 điểm về quan hệ song phương; 14 điểm về các vấn đề quốc tế và khu vực; và trong Tuyên bố chung Tuyên bố chung về Củng cố và phát triển quan hệ hữu nghị, hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Cộng hòa Belarus gồm 12 điểm. Đây là những định hướng và biện pháp hết sức quan trọng để tiếp tục làm sâu sắc hơn nữa quan hệ giữa Việt Nam với 2 nước bạn bè truyền thống.

Một điểm không thể không nhắc tới là sự đón tiếp trọng thị, thân tình với những nghi thức cao nhất dành cho nguyên thủ quốc gia và cả những biệt lệ về lễ tân ngoại giao.

Belarus đón Tổng Bí thư với nghi lễ truyền thống mời bánh mỳ và muối – một cử chỉ mang tính biểu tượng rất cao: Bánh mỳ thể hiện mong muốn giàu có và sung túc, còn muối là sự bảo vệ con người khỏi những ảnh hưởng và sức mạnh của kẻ thù. Tiếp đãi khách bằng bánh mỳ và muối tức là mối quan hệ giữa khách và chủ nhà là thân thiện và đầy tin cậy. Trong tiết trời tuyết rơi, lạnh giá, Thủ tướng Mikhail Myasnikovich và nhiều Bộ trưởng trong Chính phủ Belarus đã ra sân bay đón và tiễn Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Đây là một hành động hiếm có trong quan hệ ngoại giao trên thế giới.

Tại Moscow, giao thông đông đúc và việc tắc đường diễn ra thường xuyên. Vậy mà phía Nga đã bố trí cấm hoàn toàn nhiều tuyến đường để hành trình của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng được thông suốt, thuận lợi. Nga cũng mở cửa Lăng Lê-nin để Đoàn vào viếng trong ngày nghỉ.

Một chi tiết cũng khó quên là tình cảm của cộng đồng người Việt Nam với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Tại lễ đón, cũng có rất đông cán bộ, lưu học sinh và kiều bào ta đang làm việc, học tập và sinh sống tại Nga và Belarus ra đón. Chúng tôi rất xúc động khi được biết có nhiều người dân Việt Nam ở khu vực Krasnodar đã đi gần 500 km, vượt qua dãy Kavkaz trong đêm để kịp đến Sochi đón Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Quan hệ giữa Việt Nam với Liên bang Nga và Belarus đang phát triển tốt đẹp trên cơ sở kế thừa mối quan hệ hữu nghị vốn có với Liên Xô trước đây. Nhiều thế hệ người Nga, người Belarus và người Việt Nam đã đọc, đã yêu cuốn tiểu thuyết “Thép đã tôi thế đấy”. Những nhân vật trong tiểu thuyết luôn thể hiện phẩm chất kiên định, đồng lòng vượt khó để cùng nhau tiến lên. Tình đồng chí, tình bạn trong sáng được tôi luyện trong khó khăn đã trở thành điểm tựa vững chắc cho ngày mai.

Quan hệ giữa Việt Nam với Liên bang Nga và Belarus cũng trải qua thử thách thời gian, qua những biến động của lịch sử và ngày càng gắn bó, nồng ấm, tin cậy. Đây là điểm tựa để chúng ta tin rằng quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Liên bang Nga và quan hệ hữu nghị, hợp tác nhiều mặt giữa Việt Nam và Belarus ngày càng thêm sâu sắc, bền chặt./.