Đêm 13/11, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã về đến Hà Nội, kết thúc tốt đẹp chuyến tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN-25 và các Cấp cao liên quan diễn ra tại thủ đô Nay Pyi Taw của Myanmar.

Các hoạt động ngoại giao đa phương dày đặc, đan xen với các cuộc tiếp xúc cấp cao song phương của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại hội nghị lần này không chỉ một lần nữa minh chứng: Việt Nam luôn chủ động, tích cực, cộng đồng trách nhiệm với ASEAN, các tổ chức quốc tế và các quốc gia trên thế giới giải quyết các thách thức đang nổi lên, mà còn góp phần thắt chặt sự hiểu biết, củng cố sự tin cậy chính trị và lòng tin chiến lược với các đối tác quan trọng của Việt Nam, góp phần thúc đẩy thực chất hợp tác song phương trên các lĩnh vực giữa Việt Nam với các quốc gia trên thế giới.

Quyết định Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN đến 2025

Cấp cao ASEAN – 25 khép lại một năm nỗ lực và gặt hái nhiều thành công của các quốc gia thành viên nói chung và đối với Myanmar nói riêng với tư cách Chủ tịch ASEAN 2014. Trong tâm thế “thống nhất trong đa dạng” có thể nói tiến bộ đáng kể nhất và cũng là bước đi quan trọng của ASEAN trong lộ trình xây dựng Cộng đồng là đã thực hiện được trên 80% khối lượng công việc một cách khá đồng đều trên cả ba trụ cột: chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội.

Đây là nền tảng quan trọng để các nhà lãnh đạo ASEAN thể hiện mạnh mẽ quyết tâm tăng cường nỗ lực cả ở cấp quốc gia và khu vực, phát huy tinh thần đoàn kết cùng chung sức hoàn thành các dòng hành động còn lại đúng tiến độ gắn với nâng cao chất lượng xây dựng và hình thành Cộng đồng ASEAN vào cuối năm 2015.

Để thực hiện được điều này, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh hai yếu tố then chốt, đó là đoàn kết và thống nhất. ASEAN phải tiếp tục thống nhất lập trường, chủ động có tiếng nói chung với các vấn đề ở khu vực, phát huy vai trò trung tâm trong việc xây dựng cấu trúc khu vực với các chuẩn mực chung trên cơ sở luật pháp quốc tế và các nguyên tắc, giá trị, chuẩn mực ứng xử của ASEAN.

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Quang Vinh, Trưởng SOM ASEAN chia sẻ: “20% dòng hành động còn lại trong lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN mang tính hội nhập và tính liên kết cao hơn rất nhiều. Đặc biệt, chẳng hạn về kinh tế, ASEAN quyết định giảm thuế quan xuống gần bằng 0 thì việc xóa bỏ những hàng rào ngăn cách phi thuế quan là những bước khó khăn hơn, hay là việc hài hòa những chính sách liên quan đến thúc đẩy thương mại, thúc đẩy đầu tư, thúc đẩy dịch vụ thì còn phải tiếp tục đề cao. Chúng tôi cho rằng với đà đạt được trong thời gian vừa qua, thì ASEAN cơ bản sẽ hoàn tất các mục tiêu của mình để hình thành Cộng đồng vào năm 2015”.

Kết thúc Hội nghị cấp cao ASEAN-25, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cùng các nhà lãnh đạo ASEAN đã thông qua Tuyên bố thúc đẩy các biện pháp nhằm củng cố, nâng cao hiệu quả hoạt động và phối hợp trong bộ máy tổ chức của ASEAN cũng như nâng cao năng lực Ban Thư ký ASEAN.

Hội nghị cũng đã thông qua Tuyên bố Nay Pyi Taw về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015 với các thành tố chính làm cơ sở hoạch định chiến lược phát triển của Cộng đồng ASEAN đến năm 2025 theo phương châm phát huy tốt nhất thế mạnh và các thành tựu đạt được, đồng thời đẩy mạnh liên kết ngày càng đi vào thực chất, hiệu quả, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới.

Mẫu số lợi ích chung của ASEAN và các Đối tác

Duy trì hòa bình và ổn định, bảo đảm an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông là một trong những nội dung chính thu hút sự quan tâm và đồng thuận cao của các nhà lãnh đạo không chỉ tại Cấp cao ASEAN mà tại cả các Hội nghị Cấp cao ASEAN + 1 với các Đối tác như Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Mỹ, Liên Hợp Quốc cũng như tại Hội nghị Cấp cao ASEAN+3 và Cấp cao Đông Á.

Trên cơ sở phân tích những nguy cơ bất ổn, xung đột cục bộ ở một số khu vực tiếp tục gia tăng cùng với những thách thức an ninh phi truyền thống đang ảnh hưởng không nhỏ, gây quan ngại đối với hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển ở khu vực như diễn biến phức tạp ở biển Đông, biển Hoa Đông, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định: “Ðến nay, tình hình Biển Đông vẫn tiếp tục phức tạp, trong đó có việc bồi đắp quy mô lớn, làm thay đổi căn bản cấu trúc của nhiều đảo đá, bãi ngầm và nguy hại hơn nếu chúng được sử dụng vào mục đích quân sự. Những việc làm này trái với quy định của Tuyên bố DOC. Do đó, ASEAN chúng ta cần chủ động và có trách nhiệm hơn nữa trong việc duy trì hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực.

Chúng ta cần tiếp tục yêu cầu các bên liên quan tôn trọng và thực hiện đầy đủ mọi quy định của Tuyên bố ứng xử ở Biển Đông (DOC), trước hết là Điều 5 của Tuyên bố này, thực hiện kiềm chế, không mở rộng hoặc gia tăng căng thẳng, không làm phức tạp thêm tình hình; không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực; giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình; tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982… Đồng thời đi vào đàm phán thực chất nhằm sớm đạt được Bộ quy tắc COC có tính ràng buộc, cũng như sớm triển khai các biện pháp “thu hoạch sớm” song song với tiến trình đàm phán về COC”.

Cách tiếp cận của Việt Nam về vấn đề biển Đông tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-25 và Các cấp cao liên quan thể hiện tinh thần xây dựng và trách nhiệm đối với hòa bình, ổn định, an ninh và phát triển của khu vực. Đây cũng là mẫu số chung lợi ích của tất cả các nước trong và ngoài khu vực nên đã nhận được sự đồng tình hưởng ứng của lãnh đạo ASEAN và các Đối tác của ASEAN. Quan điểm giải quyết vấn đề biển Đông của Việt Nam không chỉ được cụ thể hóa trong Tuyên bố của Chủ tịch Cấp cao ASEAN-25 mà nhiều nhà lãnh đạo các nước Đối tác của ASEAN cũng hoàn toàn đồng tình và ủng hộ.

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Quang Vinh, Trưởng SOM ASEAN khẳng định: “Trong khuôn khổ đối thoại ASEAN-Trung Quốc thì cả ASEAN và Trung Quốc cũng nhấn mạnh những nguyên tắc như tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước Luật Biển của LHQ, thực hiện đầy đủ DOC, rồi giải quyết hòa bình các tranh chấp và tiến tới sớm có Bộ Quy tắc ứng xử biển Đông COC. Hai bên đồng ý về nguyên tắc sẽ cùng bàn bạc với nhau để thúc đẩy thực hiện Điều 5 của DOC như thế nào, sẽ bàn bạc với nhau thực hiện các biện pháp “thu hoạch sớm” về xây dựng lòng tin, không làm phức tạp thêm tình hình để xảy ra sự cố, trong đó có khả năng hai bên sẽ thiết lập đường dây nóng với nhau. Hai bên cũng đồng ý tiếp tục đẩy mạnh hơn, gia tăng hơn các cuộc họp tham vấn về xây dựng COC”.

Kết thúc các Hội nghị cấp cao ASEAN với các Đối tác, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cùng các nhà lãnh đạo đã thông qua nhiều văn kiện quan trọng như Tuyên bố ASEAN-Mỹ về Biến đổi khí hậu, Tuyên bố ASEAN-Nhật về chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, Kế hoạch Công tác ASEAN-LHQ 2015… Các nhà lãnh đạo cũng nhất trí nâng cấp quan hệ đối thoại ASEAN – Australia lên tầm đối tác chiến lược. Đây là những văn kiện thể hiện quyết tâm đẩy mạnh hợp tác theo phương châm đồng hành cùng phát triển giữa ASEAN với các Đối tác, nhất là trong giai đoạn phát triển mới của Cộng đồng ASEAN.

Nhân dịp tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN-25 và các Cấp cao liên quan, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có cuộc gặp chính thức với Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon, Tổng thống Hoa Kỳ Obama, Thủ tướng LB Nga Medvedev và Thủ tướng Australia Tony Abbott.

Qua các cuộc tiếp xúc song phương này đã góp phần thắt chặt sự hiểu biết và tin cậy chính trị giữa Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng với các nhà lãnh đạo, đồng thời thống nhất nhiều biện pháp cụ thể nhằm thúc đẩy thực chất quan hệ Đối tác chiến lược với Nga; đẩy mạnh quan hệ Đối tác toàn diện với Hoa Kỳ và phát huy hơn nữa tiềm năng hợp tác với Australia… nhất là trong lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư cũng như nâng cao vai trò, vị thế của Việt Nam trong các công việc chung của Liên hợp quốc.

Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon, Tổng thống Hoa Kỳ Obama, Thủ tướng LB Nga Medvedev và Thủ tướng Australia Tony Abbott đều bày tỏ ủng hộ quan điểm của Việt Nam và ASEAN trong giải quyết các tranh chấp trên biển Đông vì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải, hàng không tại Biển Đông….

Hội nghị Cấp cao ASEAN – 25 và các Cấp cao liên quan khép lại không chỉ để lại những dấu mốc quan trọng trong tiến trình xây dựng và hình thành Cộng đồng ASEAN vào cuối năm 2015, mà còn ghi đậm dấu ấn ngoại giao của Việt Nam cả trên bình diện đa phương và song phương, đem lại lợi ích thiết thực trong tiến trình hội nhập và phát triển của đất nước./.