Từ ngày 6-10/7, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Hợp chúng quốc Hoa Kỳ theo lời mời của Chính quyền Tổng thống Barack Obama. Với phương châm gác lại quá khứ, vượt qua khác biệt, phát huy tương đồng, hướng tới tương lai,…để tăng cường sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau, chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là chuyến thăm lịch sử đưa quan hệ hai nước phát triển ngày càng toàn diện và thực chất.

Ngay từ khi có thông tin Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ sang thăm Hoa Kỳ, dư luận trong nước và quốc tế đã dành sự quan tâm theo dõi đặc biệt bởi đây là lần đầu tiên trong lịch sử, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam thăm Hoa Kỳ và lại đúng vào dịp kỷ niệm 20 năm hai nước bình thường hóa quan hệ.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Barack Obama gặp gỡ báo chí tại Nhà Trắng

Hình ảnh về “cái bắt tay lịch sử” giữa Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam và Tổng thống Hoa Kỳ ngay tại phòng Bầu Dục, Nhà Trắng – nơi các Tổng thống Mỹ đã từng tiếp nhiều nguyên thủ quốc gia, lãnh đạo các nước, được đăng tải nổi bật trên trang nhất của nhiều cơ quan báo chí lớn của thế giới cho thấy đây thực sự trở thành một sự kiện truyền thông quốc tế.

Cách đây 20 năm khi hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ bình thường hóa quan hệ có lẽ không ai có thể hình dung được điều này. Điều đó vừa có tính biểu tượng, vừa nói lên một điều, quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ đã tiến những bước dài đầy ấn tượng: từ “cựu thù”, có hệ thống chính trị khác biệt, trở thành “bạn” và giờ đây là Đối tác toàn diện của nhau.

Cuộc hội đàm giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Barack Obama dự kiến chỉ trong 45 đến 60 phút nhưng thực tế đã kéo dài tới 95 phút tại Nhà Trắng. Tham gia cuộc Hội đàm về phía Hoa Kỳ, ngoài Tổng thống Obama còn có Phó Tổng thống Joe Biden, Cố vấn an ninh quốc gia Susan Rice, Bộ trưởng Tài chính Jack Lew và Đại diện Thương mại Michael Froman.

Thành phần tham gia hội đàm cao như vậy, như một nhà ngoại giao Việt Nam nói rằng cũng là điều đặc biệt chưa có tiền lệ. Hai nhà lãnh đạo đã trao đổi một cách cởi mở, chân thành và thực chất về quan hệ song phương, kể cả những vấn đề còn khác biệt.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho rằng triển vọng của quan hệ hai nước là rất sáng sủa. Không ai có thể thay đổi được quá khứ nhưng tương lai thuộc về trách nhiệm của chúng ta. Còn Tổng thống Obama nói rằng cuộc hội đàm với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là một cơ hội tuyệt vời để trao đổi về phát triển quan hệ đối tác toàn diện hai nước.

Tuyên bố về tầm nhìn chung Việt Nam – Hoa Kỳ đạt được trong chuyến thăm Hoa Kỳ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là những thỏa thuận của lãnh đạo hai nước định hướng cho quan hệ trong 20 năm tới trên tất cả các lĩnh vực và tiếp tục thể hiện sự tôn trọng thể chế chính trị của nhau.

Tổng Bí thư thăm gia đình cựu Tổng thống Bill Clinton

Cựu Tổng thống Bill Clinton đã thân mật nói với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng rằng ông rất thích Bản Tuyên bố này. Chứng kiến điều này, chúng tôi hiểu rằng ông Clinton đang rất hài lòng với tiến triển của quan hệ hữu nghị  giữa hai nước, đúng như điều mong mỏi của ông khi đang ở cương vị Tổng thống Hoa Kỳ đã tuyên bố bình thường hóa quan hệ với Việt Nam – một quyết định khó khăn trong cuộc đời chính trị của ông.

Khẳng định chuyến thăm của Tổng Bí thư tới Hoa Kỳ là rất quan trọng, ông nói “Tôi chắc rằng, người Hoa Kỳ rất yêu mến nhân dân Việt Nam. Họ muốn làm bạn với nhân dân Việt Nam và họ muốn thấy nhân dân hai nước cùng nắm tay nhau, cùng có lợi, cùng phát triển, cùng đi đến tương lai.”

Trước đây người Hoa Kỳ biết đến Việt Nam như một cuộc chiến tranh hơn là một đất nước. Giờ đây, người Hoa Kỳ biết đến Việt Nam là một quốc gia đang phát triển mạnh mẽ và hai tiếng Việt Nam trở nên quen thuộc với nhiều người Hoa Kỳ. Đơn giản là khi đi vào các siêu thị, cửa hàng, người Hoa Kỳ có thể tìm thấy những hàng hóa có xuất xứ từ Việt Nam.

Những đôi giày ADIDAS, Nike, quần áo Zara được làm từ Việt Nam hay hàng thủy sản của Việt Nam sản xuất dễ dàng tìm thấy trên các kệ hàng. Kinh tế, thương mại và đầu tư tiếp tục được lãnh đạo hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ xác định là một trong những trọng tâm của quan hệ hai nước.

Tổng Bí thư dự lễ bàn giao máy bay Boing 787-9 Dreamliner

Trong 15 văn kiện được ký kết trong chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, phần lớn là về các lĩnh vực tài chính, hàng không, đầu tư cho giáo dục. Trong đó có Hiệp định về tránh đánh thuế hai lần và hợp tác giữa Tập đoàn Boeing với hai hãng hàng không Vietnam Airlines, Vietjet Air. Đặc biệt, hai nước cũng đã trao đổi thẳng thắn và thống nhất việc thúc đẩy quá trình đàm phán để sớm hoàn tất, ký kết Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), việc tháo gỡ các rào cản thương mại và đề nghị phía Hoa Kỳ sớm công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường.

Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng nhận định sau chuyến thăm lịch sử này, quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư giữa hai nước sẽ có bước phát triển mới với quy mô lớn hơn và chất lượng cao hơn.

20 năm là một khoảng thời gian không dài trong lịch sử bang giao giữa các quốc gia. Nhưng trong 20 năm ấy, vượt lên những khác biệt và quá khứ, hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ đã từng bước xây dựng lòng tin chính trị. Từ đó thúc đẩy các mối quan hệ khác phát triển, trong đó có lĩnh vực an ninh – quốc phòng.

Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng cho biết trong Tuyên bố chung của hai nước, cũng như nội dung hội đàm của hai vị lãnh đạo nhắc tương đối sâu về mối quan hệ an ninh – quốc phòng, nhất là khẳng định lại việc sẽ thực hiện một cách đầy đủ bản ghi nhớ quốc phòng 2011, cũng như là Tầm nhìn chung về quan hệ quốc phòng mà hai Bộ trưởng Quốc phòng vừa mới ký vào tháng 6 vừa qua tại Hà Nội.

Điều đó chứng tỏ là quan hệ quốc phòng thực sự có đóng góp trong việc tăng cường quan hệ giữa hai nước,nhất là xây dựng lòng tin. Ông cũng nhận thấy khi theo dõi dư luận của nhân dân Việt Nam, dư luận nhân dân Mỹ, dư luận quốc tế, truyền thông thế giới thì thấy rằng đây được coi là một sự kiện nóng của thế giới. Kể cả những cái người mà thường thiếu thiện chí nhất trong quan hệ với Việt Nam cũng phải thấy rằng và nói lên rằng đây là một chuyến thăm có ý nghĩa hết sức quan trọng và có đóng góp cho hòa bình, ổn định, và đưa ra đánh giá rất là tích cực.

Điều mà chúng tôi nhận thấy là trong các cuộc hội đàm, gặp gỡ giữa Tổng Bí thư với lãnh đạo, chính giới, các tầng lớp xã hội Hoa Kỳ, hai bên đều nói nhiều tới lịch sử quan hệ hai nước, trong đó có những chặng đau thương để lại những “vết sẹo”.

Nhắc lại quá khứ, không quên quá khứ phải chăng cũng là cách để hôm nay nhìn vào đó mà rút ra những bài học và không được phép bỏ lỡ những cơ hội lịch sử, cùng nhau hợp tác, xây dựng quan hệ thân thiện Việt Nam – Hoa Kỳ trên cơ sở phù hợp với lợi ích của hai dân tộc và xu thế phát triển của thế giới đương đại hiện nay.

Tổng Bí thư nói chuyện tại CSIS

Trong bài nói chuyện tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế Hoa Kỳ (CSIS) – nơi thực hiện các nghiên cứu chính sách và phân tích chiến lược hàng đầu của Hoa Kỳ về các vấn đề chính trị, kinh tế và an ninh quốc tế trên thế giới, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đúc rút: Những bài học kinh nghiệm của lịch sử và những kết quả thực tế trong 20 năm qua cho thấy rất rõ rằng, hữu nghị và hợp tác là hướng đi duy nhất đúng của quan hệ song phương Việt Nam – Hoa Kỳ, là có lợi cho hai nước, phù hợp với lợi ích của nhân dân hai nước, của khu vực và thế giới.

Những khác biệt giữa hai nước là thực tế khách quan và là tất yếu trong một thế giới đa dạng mà trong đó các dân tộc có quyền tìm kiếm, lựa chọn con đường phát triển của riêng mình. Nhưng thực tế trong 20 năm cũng cho thấy, hai nước có thể chia sẻ nhiều lợi ích tương đồng, và những khác biệt không thể là trở ngại cho việc phát triển quan hệ hữu nghị và hợp tác Việt Nam – Hoa Kỳ.

Trên tinh thần thẳng thắn, không né tránh, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã trao đổi với các học giả của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế Hoa Kỳ; lãnh đạo các tôn giáo Hoa Kỳ về vấn đề dân chủ, nhân quyền, tôn giáo ở Việt Nam. Nhắc lại việc trong Bản Tuyên ngôn Độc do Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, ngày 2-9-1945, câu đầu tiên được trích từ chính Tuyên ngôn độc lập năm 1776 của nước Mỹ: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”, Tổng Bí thư khẳng định với các bạn Hoa Kỳ rằng ở Việt Nam quyền con người, quyền tự do tôn giáo được pháp luật bảo vệ và được thực hiện trong thực tế. Việt Nam sẵn sàng chào đón và mời các bạn Hoa Kỳ dành thời gian sang Việt Nam nhiều hơn để có cái nhìn chính xác về vấn đề này.

Tổng Bí thư nêu rõ: quyền lợi của mỗi người phải đặt trong lợi ích chung tổng thể của cộng đồng, của toàn thể. Cho nên bên cạnh chăm lo lợi ích riêng của từng người, mỗi công dân có trách nhiệm chăm lo cái lợi ích chung, của cộng đồng, của dân tộc, của tập thể. Giữa hai cái này không nên có xung đột với nhau. Có nghĩa là đất nước nào cũng phải quản lý xã hội bằng pháp luật. Mọi người dân phải tuân thủ pháp luật.

Tổng Bí thư tiếp và đối thoại với các lãnh tụ tôn giáo Hoa Kỳ

Là thành viên của đoàn các tôn giáo tháp tùng Tổng Bí thư, Thượng tọa Thích Trí Thiện đã đánh giá cao việc tổ chức các cuộc đối thoại như thế này. Phái đoàn tôn giáo gồm đại diện của Phật giáo, Tin Lành đã thể hiện tinh thần hòa hợp của các giáo phái. Qua những câu chuyện trao đổi bên lề các thành viên Phái đoàn cũng thể hiện cho các bạn bè Hoa Kỳ thấy rằng các tôn giáo ở Việt Nam có quyền tự do trong hành đạo, trong phát triển tổ chức của mình, trong giáo dục tôn giáo.

Trong chuyến thăm, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng đã có cuộc gặp gỡ với cộng đồng kiều bào tại Hoa Kỳ. Hình ảnh Tổng Bí thư cùng bà con vỗ tay và cùng hát “Nối vòng tay lớn” là một dấu ấn đẹp, thể hiện cho tinh thần đoàn kết, hòa hợp, thống nhất của dân tộc Việt Nam, cùng chung tay xây dựng Tổ quốc hùng cường.

Tổng Bí thư căn dặn bà con dù đi đâu làm gì cũng luôn làm rạng danh dân tộc, luôn tự hào là người Việt Nam, giới thiệu hình ảnh Việt Nam, quảng bá cho nền văn hóa Việt Nam ra nước ngoài. Cộng đồng Việt Nam ở Hoa Kỳ có hơn 2 triệu người, chiếm một nửa trong tổng số hơn 4 triệu kiều bào Việt Nam đang sinh sống ở nước ngoài. Hơn 16.000 lưu học sinh Việt Nam cũng đang theo học tại Hoa Kỳ.

Tổng Bí thư mong chính quyền Hoa Kỳ quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc sống, công việc và học tập của người Việt Nam tại Hoa Kỳ, tạo điều kiện để họ hội nhập tốt và đóng góp tích cực cho sự phát triển của Hoa Kỳ và cho quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ.

Tại thành phố New York, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có cuộc hội kiến Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ban Ki Moon tại trụ sở Liên hợp quốc. Cuộc gặp gỡ này được Tổng Thư ký Ban Ki-moon mô tả là một dấu ấn lịch sử trong quan hệ giữa Việt Nam và Liên hợp quốc, lại đúng vào thời điểm Liên hợp quốc chuẩn bị kỷ niệm 70 năm thành lập.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp kiến Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon

Mới sang thăm Việt Nam tháng 5 vừa qua, ông Ban Ki-moon vẫn giữ nguyên những ấn tượng tươi mới về đất nước Việt Nam khi tiếp Tổng Bí thư. Ông đánh giá cao quan hệ đối tác, hợp tác giữa Việt Nam và Liên hợp quốc, những đóng góp tích cực, hiệu quả của Việt Nam vào việc thực hiện mục tiêu của Liên hợp quốc, nhất là việc Việt Nam là nước đi đầu trong việc thực hiện mục tiêu thiên niên kỷ, tham gia vào các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, qua đó thể hiện trách nhiệm của Việt Nam đối với những vấn đề chung của thế giới.

Trong cuộc gặp, Tổng Thư ký Ban Ki-moon và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng  đã trao đổi về một số vấn đề quốc tế và khu vực, trong đó có vấn đề Biển Đông. Tổng Thư ký Ban Ki-moon mong muốn các bên liên quan đối thoại, giải quyết hòa bình các tranh chấp phù hợp với Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển 1982.

Tổng Thư ký Ban Ki-moon khẳng định sẽ tiếp tục thúc giục các bên liên quan tham gia đối thoại về vấn đề này. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng mong muốn Liên hợp quốc và Ngài Tổng Thư ký tiếp tục quan tâm, đóng góp vào duy trì hòa bình, ổn định, bảo đảm tự do, an ninh và an toàn hàng hải và hàng không ở Biển Đông; khẳng định chủ trương nhất quán của Việt Nam là giải quyết các tranh chấp chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển 1982.

Cách đây gần 70 năm, Trong bức thư gửi Tổng thống Truman, ngày 16/2/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu rõ mục tiêu của Việt Nam là “độc lập hoàn toàn và hợp tác toàn diện với Hoa Kỳ”. Giờ đây, hai nước đã và đang hiện thực hóa mong muốn ấy. Quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ được nhiều người bình luận là mẫu mực của cố gắng “vượt lên quá khứ để nhìn về tương lai”.

Tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, thể chế chính trị của nhau và hợp tác cùng có lợi; tuân thủ  Hiến chương Liên hợp quốc và các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế là những nền tảng và những nguyên tắc để tiếp tục đưa quan hệ hai nước phát triển, giải quyết những vấn đề còn khác biệt.

Chuyến thăm chính thức Hợp chúng quốc Hoa Kỳ lần đầu tiên trong lịch sử của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là chuyến thăm lịch sử, với nhiều kết quả toàn diện và thực chất; tiếp tục triển khai đường lối đối ngoại hòa bình, độc lập, tự chủ, hữu nghị, hợp tác, đa phương hóa, đa dạng hóa, coi trọng quan hệ với các nước lớn, đưa các quan hệ đối tác đi vào chiều sâu; nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam; khẳng định vị trí, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Chuyến thăm đặt nền móng vững chắc để quan hệ Việt Nam- Hoa Kỳ có những đột phá, vươn lên tầm cao mới trong tương lai gần, góp phần xây dựng  tương lai tốt đẹp hơn cho mỗi dân tộc cũng như đóng góp tích cực vào hòa bình, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới./.