Dư luận trong nước và quốc tế những ngày qua đặc biệt quan tâm đến chuyến công du Việt Nam của Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama từ 23-25/5. Chỉ trong 3 ngày làm việc ngắn ngủi, nhưng hàng loạt kết quả tốt đẹp và mang tính lịch sử đã được hai bên thống nhất đưa ra. Phóng viên VOV trao đổi với TS. Trần Việt Thái – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược, Bộ Ngoại giao về chuyến thăm này.

.

PV: Ông đánh giá như thế nào về bài phát biểu của Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama tại Hà Nội hôm 24/5, đặc biệt với những câu thơ, trích dẫn mà ông Obama đã dẫn ra; nhất là câu “Sông núi nước Nam vua Nam ở/Rành rành định phận ở sách trời” trong bài thơ thần “Nam quốc sơn hà” khẳng định chủ quyền của Việt Nam?

TS. Trần Việt Thái: Với tư cách là một người dân khi theo dõi bài phát biểu của Tổng thống Obama tại Trung tâm hội nghị quốc gia, tôi rất ấn tượng ở 3 điểm. Thứ nhất, bài phát biểu có tính toàn diện, bất ngờ với rất nhiều nội dung, lĩnh vực đã được đề cập. Thứ hai, bài phát biểu đã trích dẫn những bài thơ bất hủ, lời bài hát với nội dung rất sâu sắc; phản ánh chiều sâu văn hóa của dân tộc Việt Nam mà đã được phía Hoa Kỳ ghi nhận.

Thứ ba cũng rất quan trọng, trong bài phát biểu chúng ta đã thấy những nguyên tắc trong quan hệ quốc tế. Ví dụ như “nước lớn không được bắt nạt nước nhỏ”. Đồng thời với đó là những thông điệp rất mạnh mẽ, toàn diện gửi đến người dân Việt Nam về tình hữu nghị, về truyền thống lịch sử, triển vọng hợp tác sâu rộng của quan hệ Việt-Mỹ.

PV: Một sự kiện quan trọng của chuyến thăm lần này đó là việc Tổng thống Obama đã tuyên bố dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương đối với Việt Nam. Theo ông, sự kiện này có ý nghĩa như thế nào đối với quan hệ hai nước?

TS. Trần Việt Thái: Việc Tổng thống Obama tuyên bố dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương đối với Việt Nam có 4 ý nghĩa rất quan trọng. Thứ nhất, nó đã khép lại chương cuối cùng trong quan hệ Việt – Mỹ để chính thức từ nay quan hệ Việt – Mỹ đã sang trang, thực sự trở lại mối quan hệ bình thường giữa các quốc gia độc lập, có chủ quyền; tôn trọng độc lập, chủ quyền lẫn nhau.

Thứ hai, nó mở ra cơ hội cho doanh nghiệp cả hai nước, đặc biệt trong doanh nghiệp quốc phòng; cùng nhau đóng góp cho hòa bình, ổn định của khu vực và trên thế giới.

Thứ ba, nó sẽ giúp cho Việt Nam có thể nâng cao năng lực phòng vệ, giúp Việt Nam có thêm nhiều lựa chọn trong quá trình bảo vệ và phát triển đất nước. Điểm cuối cùng không thể không nhắc tới, đó là vai trò và dấu ấn cá nhân của ông Obama, nó phản ảnh sự đồng thuận trong nội bộ Hoa Kỳ để thúc đẩy quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ.

Nhân dịp này tôi cũng khẳng định thêm, cho dù Việt Nam có mua vũ khí của ai, cho dù Hoa Kỳ có dỡ bỏ cấm vận vũ khí sát thương thì dân tộc Việt Nam cũng chỉ nhằm vào mục đích tự vệ. Dân tộc ta đã trải qua rất nhiều đau thương trong quá khứ và đây là lúc chúng ta tha thiết mong muốn có hòa bình. Việc Hoa Kỳ dỡ bỏ cấm vận vũ khí sát thương sẽ là cách tốt nhất, để cả Việt Nam và Hoa Kỳ hướng tới tương lai, góp phần vào bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ; cùng mục đích tự vệ đồng thời đóng góp tích cực hơn cho hòa bình, ổn định và phát triển trong khu vực và trên toàn thế giới.

PV: Ông có cho rằng, mối quan hệ Việt – Mỹ sẽ có những bước tiến mới và thực chất sau chuyến thăm lần này hay không?

TS. Trần Việt Thái: Chuyến thăm này diễn ra có thể nói đã có nhiều kết quả thực chất. Cá nhân tôi cho rằng, nó đã vượt qua cả sự mong đợi ban đầu của tôi. Nó sẽ mở ra nhiều cơ hội hợp tác mới trên nhiều lĩnh vực.

Tôi lấy ví dụ như trong lĩnh vực kinh tế – thương mại. Dự kiến tháng 7 tới đây, Hiệp định thương mại xuyên Thái bình dương TPP sẽ được thông qua. Hoa Kỳ cũng đang bắt đầu mở cửa cho hàng nông sản Việt Nam, như xoài, vải, thanh long và tới đây sẽ còn nhiều mặt hàng nữa sẽ được mở cửa nhập khẩu vào Mỹ, tạo công ăn việc làm mới cho người dân.

Thứ hai, sẽ mở ra cơ hội chuyển dịch về đầu tư, về làm ăn kinh doanh giữa doanh nghiệp hai nước. Đó là cơ hội chúng ta tranh thủ để phát triển đất nước. Trong lĩnh vực quốc phòng, việc Hoa Kỳ dỡ bỏ cấm vận vũ khí sát thương cũng như một loạt các thỏa thuận hai bên đã ký kết, chúng tôi rất kỳ vọng tới đây quan hệ hợp tác Việt Nam – Hoa Kỳ trong lĩnh vực an ninh quốc phòng, đặc biệt là những lĩnh vực hai bên đang có lợi ích chung sẽ được thúc đẩy lên tầm cao mới. Nhu Hoa Kỳ sẽ giúp Việt Nam nâng cao năng lực thực thi pháp luật trên biển, nâng cao năng lực đối với Cảnh sát biển và các lĩnh vực khác, giúp Việt Nam bảo vệ tốt hơn lợi ích quốc gia của mình cũng như những quyền lợi chính đáng, hợp pháp của ngư dân trên biển.

Trong lĩnh vực chính trị, chúng tôi kỳ vọng hai bên sẽ có nhiều cuộc trao đổi đối thoại để tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau cũng như tăng cường lòng tin giữa hai nước.

Trong lĩnh vực giao lưu, trao đổi nhân dân, kỳ vọng tới đây hợp tác hai nước sẽ ngày càng được mở rộng; số lượng người Mỹ sang Việt Nam du lịch, thăm lại chiến trường xưa, hàn gắn vết thương chiến tranh sẽ ngày càng tăng. Và đó còn là cơ hội cho ngành du lịch Việt Nam.

Đồng thời với đó là hợp tác trong các ngành khác, ví dụ như chuyển giao khoa học công nghệ, hợp tác y tế, bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu, năng lượng sạch… Rất nhiều lĩnh vực sẽ được mở ra vì mục đích phát triển chung của nhân dân hai nước, vì hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực và trên thế giới.

PV: Không chỉ tăng cường quan hệ với Việt Nam, chuyến thăm lần này còn được đánh giá là thể hiện rõ nét chính sách xoay trục sang Châu Á – Thái Bình Dương của Tổng thống Obama. Ông có bình luận gì về vấn đề này?

TS. Trần Việt Thái: Thực ra chính sách xoay trục sang Châu Á – Thái Bình Dương của Hoa Kỳ do ông Obama khởi xướng đã được thực hiện từ năm 2009. Trước khi ông rời nhiệm sở thì chuyến thăm này có thể nói là dấu mốc quan trọng, bởi Việt Nam là một trong những đối tác rất quan trọng của Mỹ trong chính sách xoay trục sang Châu Á – Thái Bình Dương. Nó có ý nghĩa sẽ tạo đà, tạo nền tảng để các nhiệm kỳ tiếp theo của các đời Tổng thống Mỹ tới đây sẽ tiếp tục thực hiện chính sách này.

Chúng tôi tin rằng, thành công của chuyến thăm sẽ mở ra cơ hội hợp tác mới không chỉ giữa hai nước mà còn góp phần nâng cao vị thế và vai trò của Việt Nam, không chỉ trong chính sách đối ngoại của Mỹ mà còn trong quan hệ giữa Việt Nam với các nước trong khu vực ASEAN, với Trung Quốc cũng như với các nước khác trong khu vực và trên thế giới. Đó chính là những ý nghĩa to lớn mà chuyến thăm này mang lại.

PV: Xin cảm ơn ông./.