Tiếp tục chương trình tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN-25 và các Cấp cao liên quan, hôm 13/11 tại Trung tâm hội nghị quốc tế Myanmar ở Thủ đô Nay Pyi Taw, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cùng các nhà lãnh đạo ASEAN đã tham dự Hội nghị Cấp cao Đông Á ( EAS) lần thứ 9 với sự tham dự của Tổng thống Mỹ Obama, Tổng thống Hàn Quốc, Thủ tướng các nước như: Nga, Nhật, Trung Quốc, Ấn Độ, Australia, NewZealand. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc và Chủ tịch Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tham dự với tư cách khách mời.

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh: Cấp cao Đông Á với tư cách là diễn đàn đối thoại của các nhà Lãnh đạo cần tăng cường hơn nữa tham vấn, đối thoại và hợp tác về các vấn đề có liên quan đến hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực, đặc biệt là về xây dựng và củng cố lòng tin, sự tin cậy và hiểu biết lẫn nhau ở khu vực.

Diễn ra trong bối cảnh hướng tới kỷ niệm 10 năm cơ chế đối thoại cấp cao và hợp tác, Cấp cao Đông Á lần này là một trong những hội nghị quan trọng nhất trong năm Myanmar làm chủ tịch ASEAN. Tại hội nghị, các nước nhấn mạnh tầm quan trọng của Cấp cao Đông Á, diễn đàn của các nhà Lãnh đạo để thúc đẩy đối thoại và hợp tác về các lĩnh vực chiến lược, về chính trị, an ninh và phát triển ở khu vực. Hội nghị khẳng định ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong hợp tác EAS và trong cấu trúc khu vực; tiếp tục tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực ưu tiên như năng lượng, tài chính, môi trường và quản lý thiên tai, giáo dục, bệnh dịch. Hội nghị cũng nhấn mạnh tính hiệu quả và chia sẻ việc cần phải tính đến các cơ chế thực hiện các quyết nghị của các nhà lãnh đạo EAS một cách thích hợp. Hội nghị đánh giá cao các tiến bộ trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế và liên kết, hội nhập khu vực, trong đó có việc đàm phán xây dựng Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP). Hội nghị cũng đánh giá cao sáng kiến do Việt Nam và Australia đồng bảo trợ về phòng chống sốt rét (APLMA) ở khu vực châu Á-TBD.

Hướng tới kỷ niệm 10 năm thành lập EAS, Hội nghị đề cao các thành tựu quan trọng đã đạt được, đồng thời cần đề ra các định hướng nhằm thúc đẩy hợp tác EAS hiệu quả và thiết thực hơn; tiếp tục khẳng định thúc đẩy những mục tiêu và giá trị cơ bản của EAS như đã được ghi trong Tuyên bố Kuala Lumpur năm 2005 và Tuyên bố Hà Nội 2010: là diễn đàn của các nhà lãnh đạo bàn về những vấn đề chiến lược, quan trọng có liên quan đến hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực; là một bộ phận cấu thành của cấu trúc khu vực Đông Á vì hòa bình, hợp tác và phát triển…

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh: Cấp cao Đông Á đã góp phần quan trọng tăng cường đối thoại và hợp tác trong 10 năm qua. Đối thoại thường xuyên ở các cấp, nhất là ở cấp cao về các vấn đề chiến lược đã giúp tăng cường hiểu biết và tin cậy lẫn nhau, tạo thuận lợi đẩy mạnh hợp tác khu vực. Tiến trình Cấp cao Đông Á đã trở thành một phần quan trọng và không thể thiếu của cấu trúc khu vực đang định hình, trong đó ASEAN giữ vai trò chủ đạo. Trên cơ sở phân tích tình hình khu vực đang phải đối mặt với không ít các thách thức về an ninh truyền thống lẫn phi truyền thống như thiên tai, dịch bệnh, tội phạm xuyên quốc gia, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng, an ninh hàng hải, tranh chấp lãnh thổ… Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng Đông Á cần có một tầm nhìn dài hạn để xây dựng một cấu trúc khu vực vì hòa bình, ổn định và phát triển trên cơ sở phát huy hơn nữa vai trò của Cấp cao Đông Á trong các vấn đề có tầm quan trọng chiến lược, nhất là thúc đẩy phát triển kinh tế và tiến trình liên kết, hội nhập khu vực, trong đó cần nỗ lực đàm phán về hội nhập, tự do hóa thương mại khu vực, nhất là xây dựng Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực và Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Thủ tướng cũng đề nghị các đối tác tăng cường hỗ trợ ASEAN thực hiện liên kết và thu hẹp khoảng cách phát triển, tăng cường hợp tác ứng phó hiệu quả với những thách thức toàn cầu, đặc biệt là ứng phó với  thảm họa thiên tai, bão lụt, biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Đề cập đến sự cần thiết các quốc gia Đông Á tăng cường bảo đảm hoà bình, ổn định và an ninh tại khu vực, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh: “Cấp cao Đông Á, với tư cách là diễn đàn đối thoại của các nhà lãnh đạo cần tăng cường hơn nữa tham vấn, đối thoại và hợp tác về các vấn đề có liên quan đến hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực, đặc biệt là về xây dựng và củng cố lòng tin, sự tin cậy và hiểu biết lẫn nhau ở khu vực. Chúng ta cần tiếp tục nỗ lực để xây dựng và chia sẻ các quy định, chuẩn mực ứng xử chung ở khu vực, trên cơ sở tuân thủ luật pháp quốc tế và các thỏa thuận đã đạt được. Theo đó, tôi hoan nghênh các đề xuất nhằm tăng cường hợp tác và an ninh ở khu vực Đông Á, trong đó có đề xuất về việc xây dựng các khuôn khổ cho quan hệ và ứng xử chung giữa các quốc gia”.

Về vấn đề Biển Đông, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh: “Hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không là lợi ích và mối quan tâm chung. Trước bối cảnh tình hình Biển Đông diễn biến phức tạp, chúng ta cần chân thành và đẩy mạnh hơn nữa các nỗ lực nhằm bảo đảm việc tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước luật biển của Liên Hợp Quốc năm 1982; giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng hay đe dọa sử dụng vũ lực; thực hiện đầy đủ và nghiêm túc Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), nhất là thực hiện Điều 5 của DOC về kiềm chế, không có hành động làm phức tạp thêm, mở rộng hoặc gia tăng căng thẳng, đồng thời xúc tiến thương lượng thực chất để sớm đạt được Bộ Quy tắc Ứng xử (COC) có tính ràng buộc, bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông.”

Hội nghị Cấp cao Đông Á lần thứ 9 đã ra Tuyên bố của Chủ tịch về kết quả và các quyết định quan trọng của Cấp cao lần này. Hội nghị cũng đã thông qua Tuyên bố về chống buôn bán động, thực vật hoang dã; Tuyên bố về Quy trình Ứng phó nhanh thảm hoạ; Tuyên bố về Ứng phó khu vực đối với dịch bệnh Ebola và Tuyên bố lên áncác tổ chức khủng bố tại Iraq và Syria tăng cường sử dụng bạo lực và tàn ác./.