(kontumtv.vn) – Từ 2019 đến nay, Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú huyện Sa Thầy liên tục đứng tốp đầu của tỉnh nhờ việc giành được nhiều giải cao từ cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp tỉnh do các sở, ngành tổ chức. Qua đó xuất hiện nhiều tấm gương học sinh tiêu biểu đam mê với sáng tạo khoa học kỹ thuật.

Với ưu điểm đáp ứng nhu cầu của thị trường, dễ sử dụng, chi phí sản xuất thấp nên “Thiết bị nấu cơm lam bán tự động” đã giành giải nhất tại cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh trung học, năm học 2020 – 2021 được Sở GD&ĐT tổ chức vào tháng 1 năm 2021. Thiết bị này của 2 nữ sinh Y Tuệ, lớp 9 và Lò Huyền Trang, học sinh lớp 8, Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện Sa Thầy.

Em Y Tuệ cho biết, ý tưởng này xuất phát từ việc em thường xuyên chứng kiến cảnh vất vả của bà và mẹ mỗi lần nấu cơm lam đãi khách hoặc khi làng có ngày hội: “Em thấy bà, mẹ em nấu cơm lam bên bếp củi rất là vất vả. Và trong một chuyến đi Măng Đen vào năm 2018, em thấy rất nhiều khách  đến rất đông, các chủ quán làm không nhanh chóng được. Số lượng khách quá đông, người nướng mất thời gian rất lâu, nên em hình thành ý tưởng này”.

Cùng có chung ý tưởng chế tạo một máy nướng cơm lam, hai em Y Tuệ và Lò Huyền Trang đã bắt tay vào thực hiện. Bước đầu gặp nhiều khó khăn do bất đồng về ý kiến. Vì vậy, các em được giáo viên phụ trách hướng dẫn tìm ra lời giải cho những vướng mắc. Em Lò Thị Huyền Trang cho biết: “Nguyên lý hoạt động của máy là khi cắm điện vô thì động cơ sẽ hoạt động, cốc đỡ sẽ quay, oxy sẽ tỏa ra từ đó để làm than đỏ. Công dụng của máy nướng cơm lam, nướng thịt, nướng gà. Bọn em lên ý tưởng sau đó nhờ thầy cô giúp đỡ”.

Xuất phát từ thực tiễn, hiện nay việc chế tạo một thiết bị nấu cơm lam chưa được quan tâm, trên thị trường chưa có sản phẩm thương mại. Mặt khác thiết bị này còn có thể nướng thịt, nướng gà, ưu điểm đó là dầu mỡ từ thực phẩm không rơi vào than nên hạn chế đáng kể lượng khói do dầu mỡ cháy. Lõi than được thiết kế thành 4 ngăn nên có thể nướng từ 4 đến 14 ống cơm lam phù hợp với nhu cầu sử dụng và tiết kiệm nhiên liệu than, củi. Chi phí để làm ra “Thiết bị nấu cơm lam bán tự động” khoảng 2 triệu đồng.

Cũng đam mê với việc sáng tạo khoa học kỹ thuật, năm học 2019 – 2020, em A Thấy đạt giải nhì cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh trung học do Sở GD&ĐT tỉnh tổ chức với đề tài “Mạch tự động điều khiển và bảo vệ máy bơm nước”. Em A Thấy cho biết, ý tưởng này xuất phát từ việc bố mẹ em và nhiều người dân trên địa bàn xã Rờ Kơi thường bị cháy máy bơm mỗi lần bơm nước lên bồn quên tắt máy hoặc nước ở giếng hết và vì máy không tự tắt khi nước tràn bồn. Với sự hỗ trợ tận tình từ các thầy cô và kiến thức tự tìm hiểu trên internet, sách, báo, sau gần 1 tháng nghiên cứu, em và bạn của mình đã hoàn thiện sản phẩm dự thi. Em A Thấy chia sẻ: “Vào mùa khô thiếu nước, giếng nước bơm lên bồn thiếu nước làm cho máy bơm hay bị cháy. Khi mùa nhiều nước cũng vậy, bơm lên bồn đầy gây lãng phí nước. Máy hoạt động 3 tính năng khi nước hết tự động bơm lên; nước đầy tự động ngắt, khi giếng thiếu nước nó bơm đầy bồn tự ngắt để bảo vệ máy bơm”.

Theo thầy giáo Nguyễn Đình Khoa, người trực tiếp hướng dẫn các em học sinh chế tạo thiết bị tham gia cuộc thi sáng tạo, hầu hết các em đều rất tích cực, năng động, sáng tạo trong học tập, tiếp thu và lĩnh hội kiến thức. Mỗi một ý tưởng học sinh đưa ra giáo viên bộ môn sẽ định hướng, tháo gỡ những vướng mắc để các em hoàn thiện đề tài. Đồng thời định hướng các em vận dụng thiết bị nào đơn giản, rẻ tiền và cố gắng tận dụng thiết bị có sẵn, hoặc thiết bị cũ dùng lại để giảm chi phí trong quá trình các em tạo ra sản phẩm. Thầy giáo Nguyễn Đình Khoa, Trường PTDTNT huyện Sa Thầy cho biết thêm: “Qua 2 năm thực hiện các đề án thấy rằng các em vận dụng kiến thức rất tốt mình đã học vào các tình huống trong thực tế. Và đây là vấn đề mình thấy tâm đắc nhất và các em thấy được ý nghĩa của việc học, kiến thức các em học dùng để làm gì. Và từ đó các em cảm thấy yêu thích việc học hơn”.

Thầy Thái Doãn Đường, Phó hiệu trưởng Trường PTDTNT huyện Sa Thầy cho biết, trên cơ sở kế hoạch tổ chức của các sở, ngành về hoạt động sáng tạo khoa học kỹ thuật, nhà trường đã tạo điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất, thư viện, đầu tư toàn bộ chi phí cho các sản phẩm của học sinh để các em phát huy được ý tưởng của mình. Trong 2 năm qua, Trường Phổ thông Dân tộc nội trú huyện có 7 sáng kiến khoa học, kỹ thuật, trong đó có 4 sáng kiến đạt giải tại hội thi do các sở, ngành tổ chức: ”Về các thiết bị sáng kiến của các em đã được giải, nhà trường đã hỗ trợ học sinh đăng ký sản phẩm trí tuệ. Hiện nay thủ tục đã làm xong, đã gửi và đang chờ thẩm định. Nhà trường sắp tới hướng dẫn các em làm hồ sơ thi khoa học kỹ thuật cấp tỉnh do Hội Khoa học tỉnh tổ chức trong năm 2021. Mong muốn kêu gọi các doanh nghiệp hỗ trợ đầu tư để tạo sản phẩm sớm đưa ra thị trường”.

Thành tích đạt được của các em trong cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh trung học đã có sức ảnh hưởng và tác động rất lớn đến phong trào nghiên cứu sáng tạo khoa học kỹ thuật trong nhà trường.

  Trang Nhung – Diệp Hoàng