(kontumtv.vn) – Những năm qua, ở một số địa phương tỉnh Kon Tum rộ lên tình trạng khai thác vàng, cả có phép và không phép. Chưa cần nói đến việc nguồn tài nguyên bị mất đi như thế nào, ngân sách Nhà nước bị thất thu ra sao, nhưng cái có thể nhìn thấy ngay là tác hại về môi trường.

Trong thời gian qua, Đăk Glei là một trong những địa phương nóng với tình trạng khai thác vàng, cả được cấp phép và không phép. Có thời điểm cả thôn, cả làng đều đổ dồn đi đào đãi vàng trái phép như ở thôn Đăk Đoát, thôn Peng Sang Peng của xã Đăk Pek. Hàng chục máy hút, hàng trăm con người đào xới con suối nhỏ. Chỉ trong 1 thời gian ngắn, bờ bãi, ruộng vườn cũng trở nên hoang tàn. Tất cả đều lên cơn sốt vì vàng. Tiếp sau Đăk Pek, các xã Đăk Blô, Đăk Kroong, Đăk Long cũng đối mặt với cơn sốt vàng.

Tháng 11, tháng thu hoạch của người trồng sắn, vậy mà gia đình anh A Mã ở làng Đăk Ác, xã Đăk Long cùng với vài hộ khác chẳng hề bận tâm. Họ bận đào, đãi, xịt nước, hút bùn lên máng….Cả trẻ em cũng rất thành thạo với việc này. Công việc cứ thế diễn ra công khai, bằng chứng là tiếng máy nổ cách đó cả cây số cũng nghe thấy. Khi được hỏi, anh cho rằng mọi người chỉ đang tận dụng lại chỗ mà công ty Cổ phần Thép Đông Á đã khai thác và lí giải: “Công ty bảo làm xong hoàn thổ như ban đầu nhưng có được như vậy đâu, đất bị trôi hết, sau này làm sao trồng được cái gì nữa”.

Trao đổi với lãnh đạo xã Đăk Long, ông A Bốp, Phó chủ tịch UBND xã Đăk Long, huyện Đăk Glei thừa nhận: “Việc khai thác vàng diễn ra gần đây từ năm 2012 – 2013, diễn ra lén lút thôi, một số hộ có điều kiện mua máy, mua đồ để khai thác. Xã theo chỉ đạo của huyện cũng thành lập tổ truy quét thường xuyên. Dân làm lén lút, địa bàn rộng, có lúc mình không truy quét thì họ làm. Bây giờ đã khai thác rồi, không có máy móc lấp lại thì bỏ thôi, không biết khắc phục ra sao, sau này có máy móc thì làm được”.

Công ty Cổ phần Thép Đông Á là đơn vị duy nhất ở thời điểm hiện tại được cấp giấy phép khai thác vàng ở huyện Đăk Glei. Theo giấy phép, đơn vị này được khai thác điểm mỏ ở các xã Đăk Long và Đăk Blô. Việc khai thác ở xã Đăk Blô đã hoàn tất và hiện Công ty đang khai thác dọc theo suối Đăk Long. Một điều kiện bắt buộc để đơn vị được cấp phép khai thác là họ phải có báo cáo tác động môi trường và cam kết phục hồi môi trường. Và đương nhiên, việc khai thác cũng phải tuân thủ theo những cam kết này.Ông Nguyễn Văn Cường – phụ trách công trường mỏ vàng sa khoáng suối Đăk Long, Chi nhánh Công ty CP Đông Á tại Kon Tum nói: “Trong khai thác chúng tôi luôn ủi lớp đất mặt về phía chân đồi để giữ lại đất mặt sau này sẽ ban lại cho nhân dân. Còn về nguồn nước chúng tôi khai thác nguồn nước trực tiếp trên sàng sẽ được trôi qua 3 hồ lắng, sau đó mới được thải ra môi trường tự nhiên. Còn về đất, do quá trình khai thác khoáng sản chúng tôi tách biệt giữa đất phủ và đất mặt và lớp chứa khoáng sản. Chính vì thế 3 lớp đất này không bị lẫn lộn gây ảnh hưởng xấu đến biến đổi chất đất, nên nó không gây ảnh hưởng trực tiếp đến đất nông nghiệp”.

Thực tế thì tại những vị trí mà Công ty đã khai thác xong, đất được hoàn trả lại mặt bằng. Thế nhưng, với người dân nơi đây đất dù có bằng phẳng hơn trước, nhưng  không thể màu mỡ như lúc chưa bị tác động. Anh A Diên (làng Vai Trang, xã Đăk Long, huyện Đăk Glei) cho biết: “Hồi trước trồng tốt lắm, đất đây bằng, đẹp, bữa nay Công ty làm xấu hết, không hoàn thổ được đất. Người dân trồng cây không lên được. Cả mấy ha bắp, mì trồng dưới kia không lên được”.

Phó chủ tịch UBND xã Đăk Long, huyện Đăk Glei, ông A Bốp cũng có cùng quan điểm: “Qua khai thác của Công ty Đông Á, tuy là họ cũng hoàn thổ nhưng không như hiện trạng ban đầu, giờ mưa thì nó thay đổi hết hiện trạng, giờ canh tác cũng không được nữa, đất thì nó trôi hết, còn toàn đá, không thể sản xuất được”.

Sông suối bị biến dạng, nước thì trở nên đục hơn trước, đất đai trở nên khô cằn, khó canh tác, thậm chí không thể canh tác được cho dù đã hồi phục lại mặt bằng…Khai thác vàng dù là có phép hay không phép, tuân thủ quy trình hay không thì chắc chắn những tác động về môi trường là không thể tránh khỏi.

Như Nguyệt – Duy Vĩ